Шэметаўскі касцёл Дзевы Марыі

Касцёл Божай Маці Нястомнай Дапамогі у сядзібе Шэметава – помнік архітэктуры класіцызму. Каменны касцёл быў закладзены ў канцы ХVIII стагоддзя Сулістроўскімі, дабудоўваўся напачатку ХIХ стагоддзі Скірмунтамі. У 1902 году храм пашыраны і ўпрыгожаны.

Галоўны фасад касцёла арыентаваны да штучных сажалак, якія з”яўляюцца часткай пейзажнага парку былой сядзібы. Храм пастаўлены на высокі цокаль, у плане ўтварае крыж. Асноўны прастакутны аб”ём пакрыты двускатным дахам. Прастакутная апсіда ўваходзіць у асноўны аб”ём храма і вызначана ніжэйшай дахам. У вонкавым афармленні шырока скарыстаны ордарныя элементы, што характэрна для архітэктуры класіцызму. Галоўны фасад вылучаны 4-мя калонамі дарыйскага ордара, якія пастаўлены на высокія базы. Паміж калонамі – 2 нішы. Завяршаецца галоўны фасад шырокім фрызам і развітым прафіляваным карнізам, над якім узвышаецца трохкутны франтон з маленькім круглым акном у цэнтры. Да цэнтральнага ўваходу вядуць шырокія прыступкі. Бакавыя фасады выцягнуты, іх сцены прарэзаны прастакутнымі вокнамі з каляровымі вітражамі і ўпрыгожаны пілястрамі. Крылы трансэпта на бакавых фасадах выкананы ў выглядзе выступоўцаў двухкалонных дарыйскіх порцікаў, завершаных трохкутнымі франтонамі з маленькім круглым акном у цэнтры.

У цэнтры храма плоскае бэлечнае перакрыцце. Над уваходам галерэя хораў, якія абапіраюцца на дзве калоны. На хорах знаходзіцца арган. Сцены інтэр”еру ўпрыгожаны жывапісам на евангельскія тэмы, дэкараваны раслінным арнаментам. Цэнтрам кампазіцыі інтэр”еру з”яўляецца драўляны алтар, дэкараваны разьбой і скульптурай. Драўляны амбон, дэкараваны разьбой па дрэве, выкананы ў выглядзе чары, якую падтрымліваюць птушкі. У галоўным алтары храма змешчана абраз Маці Божай Астрабрамскай і над ёй – абраз Маці Божай Нястомнай Дапамогі (яна з”яўляецца дакладнай копіяй цудатворнага абраза з касцёла св. Альфонса ў Рыме). Святар Казімір Скірмунт, брат Баляслава, які жыл у Рыме, даслаў гэты абраз у дарунак менавіта для касцёла Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў Шэметава. Крыж (распяцце) ахвяраваны Хеленай Скірмунт у 1863 году (выкананы ў Вене на фабрыцы Карла Кілермана). Касцёл упрыгожваюць восем вітражных вокнаў з малюнкамі святых. На адным з вітражоў, злева, малюнак св. Казіміра. На хорах – вітражнае акно ў форме паўкола з манаграмай Панны Марыі – нажаль не захавалася.

Побач з касцёлам драўляная двух”ярусная званіца. Высокая драўляная двух”ярусная званіца размешчана справа ад касцёла, пабудавана напачатку ХХ стагоддзі. Званіца пастаўлена на высокі каменны цокаль. Яе высокі першы ярус умацаваны 8 калонамі і пакрыты дошкамі. Другі ярус невысокі, менш у перасеку, адкрыты. Яго 4 кутнія і 8 дадатковых стоек падтрымліваюць званы. Пакрыта званіца шатровым дахам з металічным крыжом.

1 ліпеня 1697 года ўладальнік Шэметава Кшыштаф Дэспат-Зяновіч вырашыў запрасіць у свой маёнтак манахаў – кармелітаў. У маёнтку Шэметава спачатку была драўляная капліца (капліца), пабудаваная ў 1714 году Кшыштафам Дэспат-Зяновічам. Казімір Сулістроўскі перарабіў гэту капліцу ў фамільны склеп, адначасова пачаўшы будаўніцтва касцёла. Верагодна, менавіта Казімір Сулістроўскі у 1816 годзе пабудаваў каменную фамільную капліцу на месцы драўлянай. 11 траўня 1828 года ксёндз Андрэй Сянкевіч высвянціў яе пад тытулам Святога Казіміра. А будаўніцтва драўлянага касцёла ў мястэчку Шэметава было скончана яшчэ ў 1810 годзе. У тым жа годзе ксёндз Антоній Багенскі высвянціў яго пад тытулам Ушэсця Гасподняга і ўжо ў 1813 годзе тут існаваў прыход. У гістарычным архіве ў Вільнюсе захоўваюцца выпісы са сведчанняў пра вадохрышча і пра смерць з архіва былога прыхадскога касцёла ў Шэметава, зацверджаныя Свірскім дэканам – ксяндзом Андрэем Сянкевічам. З гэтага варта, што прыход у Шэметава быў заснаваны раней 1813 года. З гэтых дакументаў можна пазнаць імёны бацькоў кармелітаў, якія працавалі ў той час у касцёле. Першым ксяндзом тут быў кармеліт Андрэй Барташэвіч, прызначаны ў 1813 годзе, апошнім – бацька кармеліт Амброзій Пражмоўскі, які працаваў тут да 1832 года, калі царскі ўрад разам з касцёлам у Шэметава ліквідавала кармеліцкую сядзібу, а таксама манастыр у в. Засвірь. Па некаторых звестках, касцёл быў разабраны ў 1863 годзе. Шэмятоўскі прыход быў адноўлены толькі ў 1904 г. У 1902 годзе Баляслаў Скірмунт, тагачасны фальварковец Шэметава, значна пашырыў каменную капліцу пры маёнтку, пабудаваную ў 1816 г. Казімірам Сулістроўскім на фамільным склепе, і перарабіў яе ў касцёл. Былі дабудаваны нефы, дзе цяпер знаходзіцца алтарная частка. Касцёл быў асвячоны віленскім біскупам Эдвардам Ропам. У тым жа годзе былі пабудаваны плябанія і каменная хата для касцёльнай прыслугі.

раскрыць увесь тэкст