Полацкі Сафійскі сабор

Сафійскі сабор у Полацку — адзін з самых унікальных храмаў Беларусі, жамчужына старажытнага Полацка і найважнейшы сімвал станаўлення дзяржаўнасці і духоўнасці на беларускіх землях. Гэты манументальны храм, пабудаваны ў XI стагоддзі, стаў першым мураваным саборам на тэрыторыі сучаснай Беларусі і чацвёртым у свеце, прысвечаным Святой Сафіі. Сёння ён уваходзіць у лік галоўных славутасцяў Полацка, захоўваючы сваю сакральную моц і культурную значнасць. Наведванне сабора — абавязковая частка любой экскурсіі ў Полацк і яскравая частка падарожжа па Беларусі.

Гісторыя

Сафійскі сабор у Полацку быў узведзены ў 1044–1066 гадах па ініцыятыве князя Усяслава Брачыславіча — аднаго з самых вядомых правіцеляў Полацкага княства. Яго будаўніцтва стала актам палітычнага самасцвярджэння, дэманстрацыяй роўнасці з Кіевам і Ноўгарадам, дзе ўжо ўзвышаліся храмы Святой Сафіі. У адрозненне ад іх, Полацкі сабор першапачаткова праектаваўся не толькі як рэлігійны, але і як адміністрацыйны цэнтр: тут захоўваліся архівы, скарбніца, праводзіліся дыпламатычныя прыёмы і пасад князёў на трон.

Сабор стаў сведкам мноства гістарычных падзей: рэлігійных рэформаў, пераходаў ад праваслаўя да уніі і назад, разбурэнняў і аднаўленняў. Падчас Паўночнай вайны ў XVIII стагоддзі будынак пацярпеў ад выбуху пораховага складу, што знаходзіўся ўнутры, і быў амаль поўнасцю знішчаны.

У 1738–1750 гадах сабор быў адноўлены у стылі віленскага барока па праекце выдатнага архітэктара Іагана Крыстафа Глаўбіца. Тады храм набыў свой сучасны выгляд — з дзвюма сіметрычнымі вежамі і пышным дэкорам.

У 1839 годзе ў сценах сабора адбыўся славуты Полацкі сабор, на якім было абвешчана ўз'яднанне уніяцкай царквы з Рускай праваслаўнай царквой.

У савецкі час сабор быў закрыты для набажэнстваў і выкарыстоўваўся як склад, пазней — як музей. У 1985 годзе тут быў усталяваны арган, і храм стаў адным з галоўных канцэртных залаў рэгіёна. Сёння Сафійскі сабор — неад’емная частка культурнага жыцця і духоўнай спадчыны Полацка, абавязковы аб’ект для рэлігійнага турызму ў Беларусі і музей архітэктуры і арганнай музыкі.

Архітэктура

Першапачаткова сабор быў узведзены ў візантыйска-старажытнарускім стылі: пяцінефны, крыжова-купальны, з сямю купаламі, што сімвалізавала веліч Полацка. Ён быў багата ўпрыгожаны мазаікамі і фрэскамі, частка з якіх захавалася да нашых дзён.

Пасля рэканструкцыі ў XVIII стагоддзі храм атрымаў рысы віленскага барока: сіметрычныя вежы, пышныя фасады, ляпніну і вытанчаны інтэр’ер. Будынак стаіць на высокім беразе Заходняй Дзвіны і ўражвае як сваёй манументальнасцю, так і гарманічнасцю. У інтэр’еры сабора сёння можна ўбачыць адноўленыя элементы барочнай роспісу, а таксама старажытныя фрэскі XI стагоддзя — найкаштоўнейшую культурную спадчыну Беларусі.

Культурнае і рэлігійнае значэнне

Полацкі Сафійскі сабор — гэта не толькі архітэктурны помнік, але і жывая гісторыя. Ён сімвалізуе шматвекавую барацьбу за духоўную незалежнасць, служыў месцам яднання і раз’яднання канфесій, цэнтрам рэлігійнай асветы і культуры.

Сёння ён працягвае сваю асветніцкую місію — як музей, арганная зала і месца паломніцтва. Наведванне Сафійскага сабора — гэта магчымасць дакрануцца да тысячагадовай гісторыі, даведацца больш пра ролю Полацка ў фарміраванні беларускай дзяржаўнасці і духоўнасці.

Экскурсіі з наведваннем Сафійскага сабора ў Полацку

Экскурсія ў Сафійскі сабор — гэта незабыўнае падарожжа ў сэрца духоўнай і палітычнай гісторыі Беларусі. Храм уключаны ў лепшыя экскурсійныя туры па Полацку і экскурсіі па Віцебскай вобласці. Гэта выдатная магчымасць акунуцца ў атмасферу старажытнага горада, убачыць адну з самых выбітных славутасцяў Полацка і пачуць жывы арган у сценах гістарычнага храма.

На нашым партале вы можаце забраніраваць індывідуальную або карпаратыўную экскурсію ў Полацк з абавязковым наведваннем Сафійскага сабора.