Мемарыяльны комплекс «Прарыў»

Мемарыяльны комплекс "Прарыў" - мемарыял на месцы прарыву варожай блакады 5 мая 1944 года партызанамі Полацка-Лепельскай зоны ў 7 кіламетрах ад г.п. Ушачы. Комплекс быў адкрыты 30 чэрвеня 1974 года. Скульптары - А. Анікейчык, архітэктары Ю. Градаў і Л. Левін.

На гэтым месцы 16 партызанскіх брыгад на чале з будучым Героем Савецкага Саюза Лабанком вырваліся з акружэння і змагаліся з карнымі атрадамі да прыходу частак Савецкай арміі. Разам з партызанамі змаглі вызваліцца і больш за 15 тысяч мірных жыхароў.

У пачатку дарогі, якая вядзе да мемарыяла, справа на жалезабетонным подыуме размешчана бронзавая рэльефная пліта-карта са схемай абароны партызан на 11 красавіка 1944 г. і надпісам: "Партызанскія злучэннi Полацка - Лепельскай зоны пасля працяглых разлютаваных бітваў з фашысцкімі карнікамі ў маі 1944 г. у вёсак Пліній і Паперына здзейснілі легендарны прарыў варожай блакады. Іх было 17 195 супраць 60 тысяч. Мужнасць народа перамагла. Смерць стала неўміручасцю". Комплекс уяўляе сабой 11-мятровую бетонную сцяну, расколатую на дзве часткі. У цэнтры - бронзавая фігура партызана. Справа ад скульптуры знаходзяцца 33 мемарыяльных пліты з імёнамі 1450 герояў, якія загінулі ў перыяд блакады і прарыву. На верхняй пляцоўцы пахаваныя 450 партызан з ліку тых, хто загінуў у час прарыву. Тут жа размяшчаецца піраміда з трох карабінаў і стужкі з надпісам: "Яны ўпалі ў барацьбе з ворагам, выканаўшы свой святы абавязак перад Савецкай Радзімай і гісторыяй». Забетаніраваны ўчастак шляху, па якім партызаны ішлі на прарыў, ўстаноўлена бронзавая карта з рэльефнай схемай абароны партызанскай зоны. На ўзвышшы пасаджаны 16 дубоў, якія сімвалізуюць стойкасць 16 партызанскіх брыгад.

Мемарыяльны комплекс "Прарыў" - адно з самых значных твораў манументальнага мастацтва БССР.