Гродзенскі манастыр базыльянак

Гродзенскі манастыр базыльянак — выбітны помнік архітэктуры барока рэспубліканскага значэння, размешчаны ў гістарычным цэнтры Гродна. Комплекс уключае царкву Нараджэння Багародзіцы, жылы і гаспадарчы корпусы, а таксама капліцу. На тэрыторыі манастыра захаваліся рэшткі Прачысценскай царквы XII стагоддзя, што робіць яго не толькі рэлігійным, але і гістарычным аб’ектам, які прыцягвае даследчыкаў і турыстаў.

Гэты манастыр першапачаткова належаў Ордэну базыльянак — жаночаму манаскаму ордэну, які прытрымліваўся традыцый усходняга хрысціянства, спалучаючы візантыйскія абрады з элементамі каталіцкай духоўнай практыкі. Манастыр меў значны ўплыў на культурнае і адукацыйнае развіццё рэгіёна. Сёння ён застаецца важным рэлігійным цэнтрам і гістарычнай славутасцю, якую можна пабачыць, адправіўшыся на экскурсіі па Беларусі.

Гісторыя стварэння

Гісторыя манастыра сыходзіць у пачатак XVIII стагоддзя, калі на месцы згарэлага драўлянага базыльянскага манастыра была распачата пабудова новага каменнага комплексу. Работы вяліся з 1720 па 1751 год пад кіраўніцтвам італьянскага архітэктара Іосіфа Фантана. Фінансаванне ажыццяўлялася ўніяцкім мітрапалітам Леонам Кішкам, які імкнуўся стварыць не толькі духоўны цэнтр, але і архітэктурны шэдэўр, які аб’ядноўваў заходнія і ўсходнія традыцыі.

Манастыр быў узведзены побач са старажытнай Прачысценскай царквой, якая існавала тут з XII стагоддзя. У 1654 годзе яна згарэла, і менавіта на гэтым месцы былі ўзведзены будынкі манастыра. Цікава, што падчас рэстаўрацыйных работ у 1980 годзе былі выяўленыя фрагменты старажытнай царквы, што пацвярджае багатую гісторыю гэтага месца.

На працягу стагоддзяў манастыр перажываў розныя перыяды: пры Расійскай імперыі ён апынуўся пад уплывам праваслаўнай царквы, а ў савецкі час будынкі выкарыстоўваліся не па сваім першапачатковым прызначэнні. Аднак пасля аднаўлення незалежнасці Беларусі комплекс зноў стаў часткай духоўнага жыцця горада.

Архітэктура і духоўнае жыццё

Архітэктурны аблічча манастыра спалучае рысы позняга барока і класіцызму. Цэнтральным збудаваннем комплексу з'яўляецца царква Нараджэння Багародзіцы, пабудаваная ў 1726 годзе. Гэта трохнефны храм з дзвюма вежамі і выразным купалам, які размешчаны на сярэдакрыжжы. Цікавай асаблівасцю з’яўляецца размяшчэнне вышынных элементаў: дзве вежы знаходзяцца не традыцыйна па баках галоўнага фасада, а над бакавымі крыламі крыжа, ствараючы ўнікальную кампазіцыйную вось «поўдзень-поўнач». Такі падыход да архітэктуры падкрэслівае імкненне ўніяцкай царквы да раннехрысціянскіх традыцый і аб’яднання рэлігійных кірункаў.

Фасады храма багата дэкараваныя пілястрамі, а галоўны фасад завяршаецца трохкутным франтонам. У інтэр’еры выкарыстаны дэкаратыўныя элементы, характэрныя для ўніяцкіх храмаў таго часу. У XIX стагоддзі да будынка манастыра была прыбудавана капліца зальнага тыпу.

Асаблівую цікавасць уяўляюць рэшткі Прачысценскай царквы XII стагоддзя, знойдзеныя перад фасадам храма Нараджэння Багародзіцы. Гэтая царква была пабудавана з візантыйскай плінфы на вапнавым растворы з прымешкай цэменту і ўяўляла сабой шасціслуповы храм з трыма прамавугольнымі апсідамі. У яе інтэр’еры выкарыстоўваліся галаснікі — рэзанатары, якія паляпшалі акустыку і адначасова аблягчалі канструкцыю сцен. Фасады царквы былі ўпрыгожаныя майалікавымі пліткамі і шліфаванымі валунамі, што рабіла яе адной з яркіх архітэктурных жамчужын старажытнага Гродна.

Сёння манастыр працягвае заставацца важным духоўным цэнтрам, а яго архітэктурныя асаблівасці прыцягваюць турыстаў, якія цікавяцца гісторыяй Беларусі.

Экскурсіі з аглядам манастыра

Гродзенскі манастыр базыльянак з'яўляецца адной з галоўных славутасцяў горада і ўваходзіць у маршруты многіх экскурсій па Беларусі. Тут можна пазнаёміцца з унікальнай архітэктурай, даведацца пра ролю манастыра ў рэлігійным і культурным жыцці рэгіёна, а таксама ўбачыць рэшткі адной з самых старажытных цэркваў Гродна.

Забраніраваць экскурсію з аглядам манастыра можна на нашым сайце. Асабліва папулярныя экскурсіі з Мінска у Гродна, якія дазваляюць за адзін дзень пазнаёміцца з гістарычным цэнтрам горада і іншымі знакавымі месцамі. У межах такіх экскурсій гіды распавядуць пра ўплыў уніяцкай царквы ў гісторыі рэгіёна, асаблівасці архітэктуры манастыра і лёс базыльянскага ордэна.

Гродзенскі манастыр базыльянак — гэта не проста помнік архітэктуры, а жывое сведчанне шматвяковай гісторыі. Экскурсіі з яго наведваннем стануць сапраўдным падарожжам у мінулае, дазваляючы адчуць атмасферу старога Гродна і адкрыць для сябе багатую культурную спадчыну Беларусі.