Палацава-паркавы комплекс Чацвярцінскіх

Палацава-паркавы комплекс князёў Святополк-Чацвярцінскіх у вёсцы Жалудок — выдатны прыклад сядзібна-паркавай архітэктуры Беларусі канца XIX — пачатку XX стагоддзя. Гэты унікальны архітэктурна-гістарычны ансамбль размешчаны ў маляўнічым кутку Гродзенскай вобласці і з’яўляецца важным культурным і турыстычным аб’ектам. У склад комплексу ўваходзяць велічны палац, разбіты перад ім тэрасны парк, флігель, невялікі жылы дом, а таксама некалькі гаспадарчых пабудоў, якія захавалі дух і вобраз дваранскай эпохі. Палац і парк арганічна ўпісаны ў навакольны прыродны ландшафт, што надае гэтаму месцу асаблівую атмасферу адасобленасці і арыстакратычнай вытанчанасці.

Гісторыя стварэння

Гісторыя сядзібы ў Жалудку цесна звязаная з лёсам аднаго з найстаражытнейшых арыстакратычных родаў Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай — князёў Святополк-Чацвярцінскіх. Вёска Жалудок належала гэтаму роду з канца XVIII стагоддзя, аднак росквіт сядзібы прыпадае на пачатак XX стагоддзя. У 1907 годзе князь Уладзімір Святополк-Чацвярцінскі вырашыў пабудаваць тут новы палац, які мусіў стаць сімвалам багацця, статусу і вытанчанага густу роду.

Для рэалізацыі гэтай ідэі быў запрошаны вядомы італьянскі архітэктар Уладзіслаў Марконі, які працаваў у Варшаве і Санкт-Пецярбургу. Ён распрацаваў праект палаца ў стылі мадэрн, які тады лічыўся найбольш перадавым і прэстыжным кірункам у архітэктуры. Будаўніцтва вялося з выкарыстаннем найноўшых тэхналогій і матэрыялаў, былі задзейнічаны майстры з Польшчы і Італіі. У выніку на тэрыторыі сядзібы з’явіўся вытанчаны двухпавярховы палац з прасторнымі заламі, высокімі столямі, вітражамі і дэкаратыўнымі элементамі.

Пасля рэвалюцыйных падзей і змены ўлады сядзіба, як і многія іншыя дваранскія маёнткі, была нацыяналізаваная. У савецкі перыяд палац страціў сваю першапачатковую функцыю. З другой паловы XX стагоддзя на тэрыторыі комплексу размяшчалася вайсковая частка войскаў ПВА СССР, што абмяжоўвала доступ да сядзібы. У 2005 годзе тэрыторыя была перададзена пад ведамства КДБ Рэспублікі Беларусь і з таго часу застаецца закрытай. Тым не менш, падчас экскурсій па Беларусі турысты могуць убачыць палац звонку, прагуляцца па наваколлі і даведацца захапляльную гісторыю гэтага аб’екта.

Архітэктура комплексу

Галоўнай дамінантай сядзібнага ансамбля з’яўляецца двухпавярховы палац, выкананы ў стылі мадэрн. Архітэктура будынка вылучаецца вытанчанымі формамі, пластычнасцю ліній і багаццем дэкаратыўных дэталяў. Фасады ўпрыгожаны ляпнінай, балконамі з каванымі рашоткамі, арачнымі вокнамі і дэкаратыўнымі карнізамі. Цэнтральны ўваход акцэнтаваны парталам з выгнутымі калоннамі, што падкрэслівае ўрачыстасць кампазіцыі. Сцены палаца абліцаваны светлым каменем, што надае будынку лёгкасць і паветранасць.

Унутры палаца былі прасторныя залы, парадныя лесвіцы, камінныя пакоі і кабінетная частка. Асобнай увагі заслугоўваў зімовы сад, аранжарэя і вытанчаная бібліятэка, калекцыя якой налічвала сотні рэдкіх выданняў.

Флігель і гаспадарчыя пабудовы былі функцыянальнымі, але пры гэтым гарманавалі з агульным стылем комплексу. Сховішчы і службы размяшчаліся на значнай адлегласці ад палаца, захоўваючы эстэтыку прасторы. Усё гэта стварае поўнае ўражанне аб побыце беларускай знаці. Архітэктурная цэласнасць і ўнікальнасць комплексу робяць яго важным аб’ектам на маршрутах экскурсій па Беларусі.

Экскурсіі з аглядам палацава-паркавага комплексу

Наведванне палацава-паркавага комплексу Чацвярцінскіх уключана ў шэраг турыстычных маршрутаў, арганізаваных па Гродзенскай вобласці. Папулярнасцю карыстаюцца экскурсіі з Мінска. У межах паездкі турысты атрымліваюць магчымасць не толькі ўбачыць палац, але і пазнаёміцца з яго гісторыяй, архітэктурнымі асаблівасцямі, а таксама прагуляцца па тэрыторыі парку і прылеглых гаспадарчых пабудоў.

Нягледзячы на абмежаваны доступ да ўнутраных памяшканняў комплексу, экскурсаводы прадстаўляюць надзвычай цікавы матэрыял пра гісторыю роду Чацвярцінскіх, пра будаўніцтва і лёс сядзібы ў розныя гістарычныя перыяды. Турысты могуць зрабіць памятныя фатаграфіі, атрымаць асалоду ад прыродных краявідаў і архітэктуры, а таксама даведацца больш пра жыццё беларускай арыстакратыі.

На партале ekskursii.by можна забраніраваць экскурсію з аглядам комплексу ў Жалудку. Гэта выдатная магчымасць правесці дзень насычана і пазнавальна, адкрыўшы для сябе адну з жамчужын беларускага культурнага спадчыны.