Аршанскі Свята-Багаяўленскі Куцеінскі манастыр

Багаяўленскі Куцеінскі манастыр — адзін з найстарэйшых мужчынскіх манастыроў Віцебскай і Аршанскай епархіі Беларускай праваслаўнай царквы. Размешчаны ў Оршы, недалёка ад упадзення ракі Куцеінкі ў Дняпро. Заснаваны 19 мая 1620 года з благаславення патрыярха Іерусалімскага Феафана III.

Гісторыя заснавання манастыра

19 верасня 1623 года Богдан Стэткевіч ахвяраваў сродкі на развіццё манастыра, што стала пачаткам яго афіцыйнай гісторыі. Першым кіраўніком манаскай супольнасці стаў іераманах Іаіль (Труцэвіч). Першапачатковыя пабудовы ўключалі драўляны Багаяўленскі сабор (1635), Траецкую царкву, званіцу і гаспадарчыя будынкі. Частка манастыра была абнесена каменнай сцяной, рэшткі якой захаваліся да нашых дзён.

Культурнае і рэлігійнае значэнне

У XVII стагоддзі манастыр лічыўся значным духоўным цэнтрам і знаходзіўся ў непасрэдным падпарадкаванні Канстанцінопальскага патрыярха. У 1629 годзе ён атрымаў у дар слобаду Белькаўшчына. У 1631 годзе тут была знойдзена ікона Божай Маці «Аршанская», вядомая шматлікімі цудамі.

Куцеінская друкарня і ўклад у адукацыю

У 1630 годзе пры манастыры была заснавана найбуйнейшая друкарня Вялікага Княства Літоўскага. У 1631 годзе друкар Спірыдон Собаль выпусціў тут першы «Буквар» на беларускай мове. Сярод іншых значных выданняў — «Лексікон» Памва Бярынды, «Дыдаскалія» Сільвестра Косава, духоўныя кнігі і нотныя зборнікі.

Падзеі XVII—XIX стагоддзяў

У 1648 годзе пры манастыры была адкрыта брацкая школа. У 1655 годзе частка манахаў на чале з ігуменам Іаілем эвакуіравалася ў Іверскі Валдайскі манастыр. У 1762 годзе манастыр быў аднесены да трэцяга класа, а ў 1805 годзе атрымаў статус архімандрыі. У 1812 годзе абіцель была разрабаваная французскімі войскамі.

Заняпад і адраджэнне

У 1918 годзе манастыр быў зачынены, яго будынкі выкарыстоўваліся ў гаспадарчых патрэбах. У 1939 годзе комплекс быў уключаны ў спіс помнікаў гісторыі і культуры БССР. У 1992 годзе рашэннем Сінода БПЦ манастыр быў адноўлены, а ў 1993 годзе асвечаны.

Сучасны стан

У 1995 годзе быў адрэстаўраваны Свята-Траецкі храм, а ў 2017 годзе завершана аднаўленне манастырскай званіцы. У манастыры штодзённа праводзяцца набажэнствы, а 18 верасня адбываецца хрэсны ход у гонар Аршанскай іконы Божай Маці.