Храм-склеп роду Гутэн-Чапскіх

Храм-усыпальня роду Гутэн-Чапскіх — адна з забытых, але значных гістарычна-культурных дастапомнасцяў Беларусі, размешчаная ў вёсцы Станькава Дзяржынскага раёна Мінскай вобласці. Гэтае месца звязана з вядомым шляхецкім родам Чапскіх, які ўнёс значны ўклад у развіццё беларускай землі ў XIX — пачатку XX стагоддзя. Нягледзячы на тое, што ўсыпальня не захавалася ў першапачатковым выглядзе, яе месца застаецца важным элементам культурнага ландшафту рэгіёна.

Сучасны стан аб’екта ўяўляе сабой земляное ўзвышэнне, пад якім знаходзяцца рэшткі падземнай крыпты. Тут пануе атмасфера спакою і памяці, што робіць месца асабліва прывабным для турыстаў, якія цікавяцца родавой гісторыяй, закінутымі храмамі і архітэктурай мінулага. Храм-усыпальня уключаецца ў маршруты экскурсій па Беларусі і можа стаць цікавым прыпынкам у межах экскурсіі з Мінска, прысвечанай сядзібнай культуры і спадчыне шляхты.

Гісторыя стварэння

Будаўніцтва ўсыпальніцы адносіцца да 1835 года — часу росквіту сядзібнага комплексу Чапскіх у Станькаве. Род Чапскіх, выхадцаў з польскай шляхты, актыўна ўдзельнічаў у палітычным, гаспадарчым і культурным жыцці Беларусі. Сядзіба ў Станькаве служыла летняй рэзідэнцыяй сям’і, а храм-усыпальня стаў месцам спакою яе прадстаўнікоў. Ён размяшчаўся недалёка ад галоўнага сядзібнага дома, на ўзвышэнні, абрамленым алеямі.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны ўся забудова сядзібы моцна пацярпела. Галоўны дом Чапскіх быў поўнасцю разбураны. У пасляваенны час, у 1950-х гадах, на яго месцы была пабудавана школа-інтэрнат, якая існуе да гэтага часу. Усыпальня ж была знішчана ў 1961 годзе падчас кампаніі барацьбы з рэлігійнымі аб’ектамі. Да нашых дзён захаваліся толькі рэшткі крыпты пад зямлёй і жалезная дзверы, якая цяпер экспануецца ў музеі школы, захоўваючы памяць пра былую веліч.

Архітэктура і духоўнае жыццё

Архітэктурна храм-усыпальня Чапскіх уяўляў сабой невялікі купальны храм-склеп, выкананы ў класічным стылі з элементамі неаготыкі, характэрнымі для пахавальных збудаванняў заможных шляхецкіх родаў. Будынак меў падземную крыпту, у якой спачывалі парэшткі прадстаўнікоў сям’і. Да ўсыпальніцы вялі алеі, абрамленыя зелянінай, і яна арганічна ўпісвалася ў ландшафт сядзібы.

Акрамя сваёй пахавальнай функцыі, храм быў таксама месцам правядзення паніхід і прыватных набажэнстваў. Тут гучалі малітвы за спачын, вяліся сямейныя хронікі. Гэта было не толькі сакральнае, але і сімвалічнае месца, дзе канцэнтравалася родавая памяць. Страта ўсыпальніцы стала не проста фізічным знішчэннем аб’екта, а культурнай стратай для ўсёй гістарычнай прасторы рэгіёна.

Экскурсіі з аглядам храма

Сёння экскурсіі з наведваннем вёскі Станькава і сядзібы Чапскіх уключаюць агляд месца, дзе калісьці знаходзілася ўсыпальня. Гэта асабліва цікава ў межах экскурсій па Беларусі, прысвечаных архітэктуры XIX стагоддзя, родавым маёнткам і гісторыі шляхецкіх родаў. Экскурсія з Мінска у Станькава можа быць арганізавана як самастойнае тэматычнае падарожжа альбо як частка больш шырокага маршруту па Мінскай вобласці.

Падчас экскурсіі турысты даведаюцца пра гісторыю роду Гутэн-Чапскіх, убачаць фрагменты планіроўкі былой сядзібы, музей школы-інтэрната, дзе захоўваюцца прадметы, звязаныя з сядзібным мінулым. Асобая ўвага надаецца месцу размяшчэння ўсыпальніцы, яе гісторыі разбурэння і тым нешматлікім рэчам, што ацалелі.

Вы можаце забраніраваць экскурсію з аглядам усыпальніцы Гутэн-Чапскіх на партале ekskursii.by. Гэта ўнікальны шанец дакрануцца да амаль сцёртага з твару зямлі, але глыбока значнага помніка беларускай гістарычна-культурнай спадчыны.