Форт № 2

У наваколлях Аўгустоўскага канала нямала фартыфiкацыйных збудаванняў, сярод якіх ёсць фарты Гродзенскай крэпасці. Першыя праекты ўмацаванняў з”явіліся ў 1807 годзе. Аднак найбольш поўны план быў гатовы толькі ў 1880 годзе.

Першыя фарты Гродзенскай крэпасці былі ўзведзены ў канцы XIX стагоддзя. Па дадзеных некаторых крыніц, будаўніцтва палявых умацаванняў на подступах да форта працягнулася і падчас Першай сусветнай вайны - аж да пачатку баёў па абароне Гродна ў жніўні 1915 года. Работамі кіравалі ваенныя і грамадзянскія інжынеры. У выніку, вакол Гродна з”явіліся 13 абарончых умацаванняў.

Фарты ўзводзіліся на ўзвышшах. Кожны ўяўляў сабой складанае ваеннае збудаванне, разлічанае на працяглую абарону. З фасада фарты былі практычна непрыступнымi ўмацаваннямі даўжынёй да 150 м. Іх апярэзвалi бятонныя прыступкi, якія вялi наверх - да асноўнай лініі абароны. Вялікія земляныя валы, агароджаныя радамі калючага дроту, знаходзіліся на ўнутраных дварах умацаванняў.

Самым вядомым фартыфікацыйным збудаваннем у Гродзенскай крэпасці з”яўляецца форт № 2. Абарончы будынак знаходзіўся насупраць вёскі Навумовіч, побач з дарогай на Сапоцкін, у непасрэднай блізкасці ад Аўгустоўскага канала. Даўжыня яго цэнтральнага фасада складала каля 150 м, таўшчыня сцен - каля 2 м. У 1939-1941 гадах форт быў уключаны ў сістэму Гродзенскага ўмацаванага раёна. У ўмацаванні знаходзіліся байніцы 9-га кулямётна-артылерыйскага батальёна.

Форт вядомы тым, што прымаў удзел адразу ў двух сусветных войнах. Падчас першай сусветнай ён служыў фартыфікацыйным збудаваннем. Аднак ўмацаванне было падарвана ў ноч з 19 на 20 жніўня 1915 года, калі ўжо не магло стрымліваць націск праціўніка. Крэпасць спыніла сваё існаванне, аднак падчас Першай сусветнай вайны немццы так і не дамаглiся сваёй мэты - разграміць рускія войскі і прымусіць Расійскую імперыю падпісаць акт аб капітуляцыі.

У 1941-1943 гадах у руінаў форта № 2 нямецкія салдаты расстрэльвалі мірных жыхароў Гродна і навакольных вёсак. Пасля вайны на месцы масавых забойстваў быў усталяваны помнік ахвярам фашызму: скарбячая маці аплаквае сваіх сыноў, якія загінулі ў абедзвюх войнах.

раскрыць увесь тэкст