Рэчыца

Рэчыца - адміністрацыйны цэнтр Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласці, які размешчаны на поўдні Беларусі на правым беразе найбуйнейшай у краіне ракі Днепр. Рэчыца знаходзіцца прыкладна ў 45 км ад Гомеля, цэнтра вобласці, а таксама ў 310 км ад горада Мінска. Гэта адзін з найбуйнейшых сучасных эканамічных цэнтраў Гомельскай вобласці.

Горад мае добрую транспартную даступнасць дзякуючы размяшчэнню на шляху буйных аўтамагістраляў краіны, якія злучаюць абласныя цэнтры Брэст і Гомель, чыгуначнаму паведамленню паміж гэтымі гарадамі, а таксама трасе рэспубліканскага значэння Бабруйск - Светлагорск - Лоеў. Акрамя таго, Рэчыца - гэта яшчэ і партовы горад, бо рака Днепр у межах горада з'яўляецца суднаходнай і дазваляе ажыццяўляць перавозку грузаў і пасажыраў.

Вандроўцам і жыхарам Беларусі Рэчыца вядомая, перш за ўсё, як сталіца беларускіх нафтавікоў. Менавіта тут былі адкрыты першыя ў Беларусі радовішча нафты. Рэчыцкае радовішча да гэтага часу з'яўляецца найбуйнейшым у краіне. Менавіта гэтаму «чорнаму золату» прысвечаныя адразу некалькі сучасных славутасцяў раёна.

Рэчыца адносіцца да ліку старажытных гарадоў Беларусі, які паўстаў на знакамітым шляху «з варагаў у грэкі». Археолагі мяркуюць, што Рэчыца існавала ўжо ў XI ст., хоць першае згадванне пра яе ў Густынскім летапісу датуецца 1213 г., згадваецца паселішча і ў Наўгародскім летапісе ў 1214 г. У тыя часы горад належаў кіеўскім і чарнігаўскім князям.
Прыгранічнае становішча горада абумовіла будаўніцтва ў XIV ст. вялікім князем Вітаўтам ўмацаванага гарадзішча на высокім беразе Дняпра. Гэты замак прастаяў больш за дзвесце гадоў і быў спалены казацкія атрадамі Залатарэнкі ў 1654 годзе.

Рэчыца быў адным з першых беларускіх гарадоў, які атрымаў Магдэбургскае права ў 1511 г., што спрыяла актыўнаму развіццю гандлю, рамяства і культуры. Аднак з сярэдзіны XVII ст. горад страціў сваё стратэгічнае значэнне і яго ўмацавання сталі разбурацца. У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай ў 1793 г. Рэчыца ўвайшла ў склад Расійскай імперыі і праз тры гады стала павятовым цэнтрам Мінскай губерні. Падчас вайны 1812 г. горад з'яўляўся часовай рэзідэнцыяй мінскага губернатара.

Важнае значэнне ў гісторыі і культуры горада мела яўрэйская абшчына. Да пачатку XIX ст. яўрэі складалі большую частку насельніцтва горада, у ім дзейнічалі сінагова і малітоўныя дамы, яўрэйская пачатковая школа. Пад канец стагоддзя Рэчыцкі павет стаў месцам правядзення работ па асушэнню балот Заходняй экспедыцыяй, тут былі пабудавана метэаралагічная станцыя, адкрыта параходныя паведамленне па Дняпры і чыгуначнае паміж гарадамі Гомель - Лунінец праз Рэчыцу.

У лістападзе 1917 г. ў Рэчыцы была ўсталяваная Савецкая ўлада, а 8 снежня 1926 г.быў утвораны Рэчыцкі раён.
У час Вялікай Айчыннай вайны Рэчыцкі раён быў акупаваны нямецка-фашысцкімі захопнікамі, страты за час вайны склалі каля 5 тысяч чалавек. Толькі праз тры гады Рэчыца была вызвалена войскамі Беларускага фронту.

У пасляваенныя гады пачалося актыўнае адраджэнне Рэчыцы. Аднаўленне яе эканомікі ў першую чаргу звязана з адкрыццём нафтавых радовішчаў ў 1964 г. Менш, чым праз год «чорнае золата» Рэчыцкага радовішча ўвайшло ў магістральны нафтаправод «Дружба». Сёння Рэчыца з'яўляецца не толькі горадам беларускіх нафтавікоў, але і адным з найбуйнейшых прамысловых цэнтраў Гомельскай вобласці.

Рэчыца - адзін з самых развітых цэнтраў Гомельскай вобласці, які ўключаны ў турыстычны маршрут «Залатое кальцо Гомельшчыны». Тут падарожнікаў чакаюць славутасці з цікаўнай гісторыяй, прыгожая набярэжная Дняпра, шпацыр па якой прыносіць задавальненне, а таксама некалькі музеяў.
У горадзе на тэрыторыі Дзіцячага парку знаходзяцца рэшткі старажытнага гарадзішча жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі, дзе калісці стаяў драўляны замак, пабудаваны Вітаўтам. Сёння на яго месцы ўсталяваны памятны знак.
У Рэчыцы і на тэрыторыі раёна знойдзена мноства помнікаў археалогіі, вялікая частка з якіх адносіцца да ранняга жалезнага веку - перыяду мілаградскай культуры. Убачыць вынікі археалагічных раскопак і глыбей пазнаёміцца з гісторыяй можна ў Краязнаўчым музеі.

Падарожніку лёгка арыентавацца ў горадзе, бо асноўныя яго славутасці размешчаны ў цэнтры. Сярод іх культавае месца, якое фактычна стала візітнай карткай горада - капліца святой Еўфрасінні Полацкай, якая ўзвышаецца на беразе Дняпра з 1995 г. Рэчыца стала першым беларускім горадам, дзе ў 1910 г. спыняўся каўчэг са святымі мошчамі Еўфрасінні па шляху з Кіева ў Полацк. Капліца, будаўніцтва якой першапачаткова прысвечана 1000-годдзю Хрышчэння Русі, 50-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне, а таксама подзвігу воінаў-інтэрнацыяналістаў і ахвярам Чарнобыльскай катастрофы, добра бачная з розных кропак горада.

Адна з самых старых пабудоў у горадзе, якая прыцягвае ўвагу падарожнікаў, Свята-Успенскі Сабор 1872 г. У Савецкі час у храме размяшчаўся Дом культуры і краязнаўчы музей. У пачатку 2000-ых г. храм быў адноўлены і паўторна асвячоны.
Побач з саборам знаходзіцца Свята-Траецкі касцёл - выразны прыклад неаготыкі пачатку ХХ ст. Касцёл таксама спасцігла маркотная доля - у часы савецкай улады ў будынку касцёла размяшчаўся склад, электрастанцыя, піўной і вітамінавы бары.

Ганарыцца Рэчыца сваім выдатным зямляком - Аляксандрам Ісачавым, мастаком сусветнага ўзроўню. За сваё кароткае жыццё ён напісаў каля 500 прац пераважна ў тэхніцы лесіровачнага пісьма. Значная частка яго прац звернута да рэлігійнай тэматыцы і выявам Хрыста. Рэчыцкі краязнаўчы музей - адзіны ў Беларусі, які мае каля 30 арыгіналаў яго прац. Многія яго творы захоўваюцца ў прыватных калекцыях Расіі, ЗША, Заходняй Еўропы.

У горадзе адкрыты эколага-культурны цэнтр, дзе на ўваходзе гасцей сустракае мамант. Менавіта тут праходзіць Рэспубліканскі экалагічны форум. Важную ролю ў захаванні культурнай спадчыны не толькі Гомельшчыны, але і ўсёй Беларусі, гуляе народны ансамбль песні і танца «Дняпро», які існуе ўжо больш за шэсцьдзесят гадоў.

Дзякуючы развітай інфраструктуры, зручнаму размяшчэнню і развіццю нафтавай прамысловасці горад прыцягвае падарожнікаў і дзелавых людзей. Горад уключаны ў маршрут «Чорнае золата Палесся, які дазваляе пазнаёміцца са здабычай нафты у Беларусі і нават наведаць санаторый «Сонечны бераг», дзе для лячэння ўжываецца гэта чорнае золата (нафталаналячэнне).