Дзісна

Дзісна носіць неафіцыйны статус самага маленькага горада Беларусі. Дзісна размешчана ў Міёрскім раёне Віцебскай вобласці ў 45 км ад раённага цэнтра, у 67 км ад мяжы з Латвіяй і ў 80 км ад мяжы з Расійскай Федэрацыяй. Горад звязаны аўтамабільнымі дарогамі з Полацкім, Міёрамі і Глыбокім.

Першае паселішча на месцы сучаснай Дзісны ўзнікла яшчэ ў XI стагоддзі як крэпасць пад назвай Копец-гарадок. Першае пісьмовае згадванне пра Дзісну адносіцца да 1461 года, а згадка пра ўмацаванае паселішча Дзісна, што знаходзіцца побач з Копцем, - да 1563 г. У гэтым жа годзе Стэфан Баторый пачынае будаўніцтва замка ў Дзісне, для таго, каб абараніцца ад рускіх войскаў, якія да таго моманту ўжо захапілі Полацк.

Пасля будаўніцтва новага замка Дзісна ператварылася ў магутную ваенную крэпасць, якая неаднаразова падвяргалася нападам падчас войнаў XVI-XVIII стст. У Дзісне неаднаразова бываў Стэфан Баторый. Таксама горад наведвалі кароль Рэчы Паспалітай Жыгімонт III, рускі цар Аляксей Раманаў. Падчас Паўночнай вайны (1700-1721 гг.) праз Дзісну прайшлі рускія, польскія, шведскія войскі і казацкія атрады.

У выніку Другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 г. Дзісна апынулася ў складзе Расійскай імперыі. Падчас вайны 1812 г. горад моцна пацярпеў. Вялікі пажар 1882 г. тамсама нанёс значны ўрон гораду. Ад замка, які быў акружаны дзевяццю абарончымі вежамі, засталіся толькі сляды былых умацаванняў. Па дадзеных перапісу насельніцтва Расійскай імперыі 1897 г. у Дзісне пражывала амаль 7000 чалавек.

У перыяд з 1921 па 1939 гг. Дзісна знаходзілася ў складзе Польшчы. З восені 1939 г. - у складзе БССР. У час Вялікай Айчыннай вайны (1941-1945 гг.) горад быў акупаваны нямецка-фашысцкімі захопнікамі, якія стварылі ў Дзісне яўрэйскае гета. За перыяд існавання гета (1941-1942 гг.) Было знішчана амаль 4000 чалавек, г.зн. амаль палова насельніцтва Дзісны. Пасля вайны горад быў адноўлены.

У першую чаргу Дзісна прыцягвае турыстаў прыгажосцю некранутай прыроды. Пейзажы рачнога краю па-сапраўднаму зачароўваюць. Не выпадкова менавіта ў гэтым горадзе праходзілі здымкі некалькіх савецкіх кінафільмаў. Дзісна шмат у чым унікальны горад, у якім захаваліся арыгінальная нямецкая планіроўка вуліц XVI стагоддзя, дарэвалюцыйныя дамы, а самае галоўнае - непаўторны шарм ціхага і ўтульнага мястэчка. На беразе Дзвіны размешчаны руіны з чырвонай цэглы - былы будынак бальніцы 1902 г. пабудовы, які моцна пацярпеў у час Вялікай Айчыннай вайны.

У цэнтры горада размешчаны дарэвалюцыйны будынак былога павятовага аддзялення, якое характэрна тым, што ў 1911 г. тут выступала трупа Ігната Буйніцкага - стваральніка першага беларускага прафесійнага тэатра. На самым высокім месцы Дзісны размешчана Свята-Васкрасенская царква - пабудаваная ў 1864-1870 гг. У царкве захоўваецца ўнікальны цудатворны абраз «Дзісенская Адзігітрыя» XVIII стагоддзя.

Таксама ў горадзе функцыянуе Музей гісторыі Дзісны, экспазіцыя якога распавядае пра гісторыю ўзнікнення горада, першых паселішчах на месцы Дзісны. Асобная зала музея прысвечана прадметам дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і прадметам побыту XIX - XX стагоддзяў як Дзісенскага раёна, так і іншых рэгіёнаў Беларусі. Асаблівы ўпор зроблены на прадметы народных промыслаў: ткацтва, пляценне з лазы, рукадзелле.

Дзісна хоць і невялікі, але ўтульны і цікавы горад, які можна наведаць у свой выхадны дзень.