Музей «Ружанскі палацавы комплекс Сапегаў»

Ружанскі палацавы комплекс Сапег размешчаны ў мястэчку Ружаны і ўяўляе сабой руіны некалі вялікага палаца роду Сапег і помнік архітэктуры XVII стагоддзя. Палац Сапег быў пабудаваны ў 1602 годзе канцлерам Вялікага княства Літоўскага Львом Сапегам. У дакументах не быў адзначан дакладны час пачатку будаўніцтва палаца, а таксама і імя архітэктара. Але ў старадаўніх запісах гарадка Ружаны, датаваных 1602-м годам, ёсць запісы аб маштабным будаўніцтве, аднак без пазначэння дакладнага месца правядзення забудовы. Гісторыкі мяркуюць, што хутчэй за ўсё, замак Сапег быў узведзены на месцы старадаўняй сядзібы Тышкевічаў, якім і належалі гэтыя землі раней.

Шляхецкі род Сапег – род герба «Ліс» ў Вялікім княстве Літоўскім, які, пераняўшы ў сярэдзіне XVI стагоддзя ўладанні Гальшанскіх, стаў карыстацца велізарным уплывам. Пік магутнасці Сапег прыйшоўся на пачатак XVIII стагоддзя, калі яны вялі міжусобныя войны з астатняй шляхтай, але тыя, у рэшце рэшт, на жаль, падарвалі іх сілы.

У 1770-я гадах пад кіраўніцтвам знакамітага саксонскага архітэктара Я. С. Беккера маёнтак Сапег быў цалкам адбудаваны нанова ў вельмі папулярным на тыя часы стылі класіцызму. Пры палацы была сабрана багатая бібліятэка, разбіта аранжарэя, а галоўным гонарам быў асобна стаячы будынак тэатра, вакол якога размяшчаўся англійскі парк.

Гістарычныя архівы паказваюць, што ў 1784 годзе палац наведаў апошні кароль польскі і вялікі князь літоўскі Станіслаў Панятоўскі. Пасля падзей, якія рушылі пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай, Сапегі рэзка выступалі супраць царскага ўрада, і працы па будаўніцтве і ўпрыгожванню палаца прыйшлося спыніць. У 1831 годзе Лістападаўскае паўстанне было задушана, пасля чаго палац Сапег быў перададзены ў царскую казну, а памяшканні яго здадзены яўрэйскаму заводчыку пад ткацкую фабрыку.

Музей «Ружанскі палацавы комплекс Сапег» быў адкрыты ў снежні 2010 года, калі былі скончаныя рэстаўрацыйныя работы па рэканструкцыі ўсходняга флігеля і брамы, а затым ўладамі было прынята рашэнне адкрыць музей на базе палацавага комплексу з мэтай забеспячэння культурна-камунікатыўных, адукацыйных і забаўляльных патрэбаў насельніцтва, а таксама фарміравання гістарычнай самасвядомасці грамадзян. З 25 студзеня 2011 года ва ўсходнім флігелі афіцыйна працуе выстава і экспазіцыйная зала, прысвечаная дзейнасці роду Сапег. На канец снежня 2011 г скончаны асноўныя будаўнічыя працы ў заходнім флігелі. У адноўленым будынку створана экспазіцыя, прысвечаная гісторыі гарадка Ружаны - галоўнай рэзідэнцыі роду Сапег, помніку архітэктуры часу Сапег, а таксама экспазіцыйная зала «Гасцёўня канцлера», дзе ў інтэр'ерах XVII-XVIII стст. праводзяцца тэатралізаваныя гістарычныя рэканструкцыі, якія мелі дачыненне да гісторыі Ружанскага палацавага комплексу Сапег.