Паланечкаўскі палацава-паркавы ансамбль

Палацава-паркавы ансамбль у Палонечцы — выбітны помнік архітэктуры класіцызму канца XVIII — пачатку XIX стагоддзя, размешчаны ў вёсцы Палонечка Баранавіцкага раёна Брэсцкай вобласці. Калісьці гэта месца было важным культурным цэнтрам, дзе віравала жыццё і збіраліся выбітныя дзеячы мастацтва. Сёння ад былой велічы засталіся толькі часткова разбураны будынак палаца, фрагменты парку і сляды гаспадарчых пабудоў. Нягледзячы на страту архітэктурнай цэласнасці, ансамбль застаецца значным помнікам гісторыі і культуры Беларусі, а сама Палонечка — месцам з багатай спадчынай.

Гісторыя стварэння палаца ў Палонечцы

Гісторыя палаца ў Палонечцы пачынаецца ў другой палове XVIII стагоддзя, калі гэтымі землямі валодаў князь Матэй Радзівіл — вядомы кампазітар, драматург і дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Па яго ініцыятыве пачалося будаўніцтва палаца, праект якога быў натхнёны італьянскай вілай Трывульзіна на возеры Кома. Комплекс уключаў не толькі галоўны будынак, але і маляўнічы парк з аранжарэямі, сажалкамі і капліцай, а таксама гаспадарчыя пабудовы.

Пасля смерці Матея ў 1800 годзе маёнтак перайшоў яго сыну Канстанціну Радзівілу, які завяршыў будаўніцтва і ўзбагаціў яго архітэктурнымі дэталямі. Менавіта ў гэты перыяд Палонечка становіцца важным культурным цэнтрам рэгіёна, куды з’язджаліся дзеячы мастацтва, навукі і арыстакратыі. Тут, напрыклад, бываў Дзяніс Фанвізін, аўтар «Недаросля».

У другой палове XIX стагоддзя палац перайшоў да Мацвея Юзафа Радзівіла, які перавёз большую частку бібліятэкі і калекцый у польскую рэзідэнцыю Зегжэ. Пазней маёнтак перайшоў да Альберта Станіслава Радзівіла, па ініцыятыве якога ў палацы з’явіліся шырокая парадная лесвіца і зімовы сад у неагатычным стылі. У 1919 годзе ён эміграваў у ЗША, а новым уладальнікам стаў Уладзіслаў Радзівіл — апошні прадстаўнік роду, звязаны з Палонечкай.

У 1943 годзе палац моцна пацярпеў ад пажару. Пасля вайны будынак аднавіў і прыстасавалі пад школу-інтэрнат, але ў 1990-я гады ён быў пакінуты: абваліўся дах, сапсаваліся перакрыцці. У 2014 годзе палац прадалі прыватнай кампаніі, аднак з-за фінансавых цяжкасцяў работы па аднаўленні не былі завершаныя. У 2020-х гадах аб’ект перайшоў да новага ўладальніка з намерам пачаць рэстаўрацыю, але на сённяшні дзень будынак застаецца ў аварыйным стане і патрабуе сур’ёзных інвестыцый.

Архітэктура і планіроўка

Першапачаткова палац у Палонечцы будаваўся ў стылі класіцызму, з выразнай сіметрыяй і збалансаванай кампазіцыяй. Галоўны корпус быў двухпавярховы, з бакавымі аднапавярховымі флігелямі, злучанымі галерэямі з высокімі вокнамі. Фасад упрыгожвалі шэсць калон з гермамі — своеасаблівымі паўфігурамі з галовамі старажытнагрэчаскіх філосафаў, што надавала будынку вытанчаны і адметны выгляд.

Інтэр’еры вызначаліся прадуманай планіроўкай і вытанчаным дэкорам: люстраныя сцены стваралі ілюзію бясконцасці, памяшканні былі напоўнены святлом і паветрам. У палацы знаходзіліся бібліятэка, калекцыя жывапісу, архівы і багатая нумізматычная калекцыя. Да ансамбля таксама адносіліся парк з сажалкамі, масткамі, капліцай і аранжарэяй, а непадалёк знаходзіўся касцёл Святога Юрыя з пахавальняй Радзівілаў.

Сёння ад усяго гэтага хараства засталіся толькі сцены былога палаца, моцна пашкоджаныя часам, а таксама фрагменты ландшафтнага парку.

Экскурсіі з наведваннем палацава-паркавага ансамбля ў Палонечцы

Наведванне сядзібы Радзівілаў у Палонечцы можа стаць часткай як індывідуальных, так і групавых экскурсій па Брэсцкай вобласці, дазваляючы турыстам глыбей акунуцца ў гісторыю шляхецкіх рэзідэнцый Беларусі. У рамках экскурсіі магчымы агляд тэрыторыі былога сядзібнага комплексу, знаёмства з архітэктурнымі рэшткамі палаца, а таксама наведванне касцёла Святога Юрыя.

Нягледзячы на часткова разбураны стан палаца, экскурсія будзе цікавая ўсім, хто захапляецца гісторыяй, архітэктурай і жыццём беларускай арыстакратыі. Гэта падарожжа дапамагае адчуць атмасферу мінулай эпохі і даведацца больш пра лёс аднаго з самых уплывовых родаў Вялікага Княства Літоўскага — Радзівілаў.

Не ўпусціце магчымасць пабываць у Палонечцы на экскурсіі з вопытным гідам — забраніруйце захапляльную паездку на партале Ekskursii.by і дакраніцеся да багатай гістарычнай і культурнай спадчыны Беларусі.