Мемарыяльны комплекс вязням Азарыцкага лагера смерці

Мемарыяльны комплекс «Азарэчы» размешчаны ў Калінкавіцкім раёне Гомельскай вобласці і з’яўляецца адным з самых трагічных месцаў памяці на тэрыторыі Беларусі. Тут, сярод балот і сасновых лясоў, у сакавіку 1944 года нацысты стварылі асаблівую форму лагера смерці, ужыўшы бесчалавечную тактыку масавага заражэння мірнага насельніцтва. Мемарыял нагадвае пра маштабы злачынстваў і неабсяжныя пакуты жыхароў, якія апынуліся ў эпіцэнтры бактэрыялагічнай вайны.

Гісторыя

Увесну 1944 года фашысцкае камандаванне арганізавала на тэрыторыі паўднёвай Беларусі сетку канцэнтрацыйных лагераў пад агульнай назвай «Азарэчы» (лагеры ў вёсках Дзерць, Азарэчы і Падосіннік). Сюды гвалтоўна сагналі больш за 50 тысяч чалавек — жыхароў Беларусі і Расіі, пераважна жанчын, дзяцей, старых і цяжкахворых. Упершыню ў гісторыі нацысты ўжылі бактэрыялагічную зброю супраць мірнага насельніцтва: людзей наўмысна заражалі сыпным тыфам, каб потым выкарыстаць іх як біялагічны шчыт перад наступаючай Чырвонай арміяй.

Зняволеных трымалі пад адкрытым небам, без вады, ежы і медыцынскай дапамогі. Усяго за 10 дзён існавання лагера загінула больш за 20 тысяч чалавек. 19 сакавіка 1944 года 65-я армія пад камандаваннем генерала Паўла Батава вызваліла лагер, выратаўшы больш за 33 тысячы вязняў, сярод якіх было 16 тысяч дзяцей ва ўзросце да 13 гадоў.

Архітэктура і памятныя аб’екты

Мемарыяльны комплекс уключае некалькі знакавых аб’ектаў. Галоўны манумент устаноўлены на месцы былога лагера і сімвалізуе пакуты ахвяр. Асаблівае значэнне мае памятны знак, адкрыты ў снежні 2023 года ў гонар медыцынскіх работнікаў Чырвонай арміі, якія змагаліся з эпідэміяй сыпнога тыфу і ратавалі жыцці тых, хто выжыў. Гэта першы ў Беларусі помнік, прысвечаны ваенным медыкам і інфекцыяністам. Скульптурная кампазіцыя перадае дух самаахвярнасці і бескарыснага подзвігу, вартага вечнай памяці.

Экскурсіі

Мемарыяльны комплекс «Азарэчы» можна наведаць у межах індывідуальнай экскурсіі з Мінска, якую арганізуе наша каманда. Мы прапануем два тэматычныя маршруты — «Месцы памяці беларускіх земляў» і «Даніна памяці ахвярам фашызму», — падчас якіх вы не толькі ўбачыце мемарыял, але і пагрузіцеся ў глыбокую гісторыю супраціву і трагедыі беларускага народа. Гэтыя падарожжы дапамагаюць асэнсаваць маштабы катастрофы і важнасць захавання гістарычнай праўды. Экскурсіі з Мінска праходзяць у суправаджэнні вопытных гідаў і могуць быць адаптаваныя пад індывідуальныя інтарэсы ўдзельнікаў.