Гарадзішча Мядзеля

Месцазнаходжанне Мядзела ў старажытнасці адносяць ня да паўночна-ўсходнім беразе возера Мястра, а да берагоў аднайменнага возера, якое знаходзіцца на поўначы Мядзельскага раёна.

Паселішчы жыхароў таго часу знаходзіліся як на беразе возера, так і на астравах. Возера істотна ўплывала на жыццё насельніцтва ў старажытнасці. У мірны час яно было крыніцай здабычы ежы, а падчас варожай небяспекі жыхары Старажытнага Мядзела хаваліся на востраве Замак, які, акрамя штучных абарончых збудаванняў, быў зачынены з усіх бакоў возерам. Дзякуючы ўмеламу выкарыстанню прыродных асаблівасцяў мясцовасці, тутэйшыя жыхары адчувалі сябе тут надзейна абароненымі.

Тры выспы на возеры Мядзел складаюць агульны комплекс абарончых збудаванняў. Самы большы з іх па плошчы мае назву Замак, якое ярка паказвае на існаванне тут калісьці абарончай пабудовы. Да паўночна-ўсход ад яго знаходзіцца другі востраў з назвай Гарадок. Назва таксама сведчыць пра існаванне тут раней паселішча. Трэці востраў атрымаў назву Уклейно (Куклеева).

Галоўным ўмацаваным з паселішчаў, хутчэй за ўсё, з'яўлялася гарадзішчы на востраве Замак. Пляцоўка мае авальную форму памерам 52 х 70 м. З паўночна-заходняга боку пляцоўку абгінае роў, які мае вышыню да 20 м і глыбіню каля 5 м. Таксама гэта абарончае збудаванне быў замацаваны валам у вышыню да 5 м, складзеных у асноўным з гліны. Валавыя схілы былі абкладзены камянямі вялікіх памераў. Вал праходзіў з таго боку, дзе востраў бліжэй падступаў да берага і выконваў функцыю дапаўняльнай аховы паселішчы. З боку ж возера вала не было.

У абарончы комплекс гарадзішча ўваходзілі і драўляныя сцены, якія знаходзіліся на вяршыні вала. Яны надзейна зачынялі пляцоўку ад прамога траплення стрэл праціўніка. Усе галоўныя пабудовы знаходзіліся за сценамі гарадзішча і таксама былі зроблены з дрэва.

Культурны пласт гарадзішча дасягае 2,43 м. Але нягледзячы на значную таўшчыню слаба насычаны знаходкамі. Пласт складаецца з трох асноўных гарызонтаў:

Верхні - шэрага колеру, насычаны дробнымі каменьчыкамі, кавалкамі абмазкі, вуглём, косткамі птушак, рыб, дзікай і хатніх жывёл.

Сярэдні - складаецца з бялёса, чырвонай, а пад ім гумусованой шэрай гліны.

Самы нізкі гарызонт мае чорны колер, утрымлівае матэрыялы X-XIII стст.

Востраў Замак на возеры Мядзел - месца знаходжання старажытнага Мядзела.

Акрамя гарадзішча на востраве Замак існавала яшчэ і паселішчы. У адрозненне ад гарадзішча, якое было абнесена драўлянымі сценамі, паселішча - гэта неўмацаваныя паселішчы жыхароў. Знаходзіцца каля самага падножжа гарадзішча. Плошча яго складае 1,5 га. Селішча складалася з жылых і гаспадарчых пабудоў, усе яны былі драўляныя. Культурны пласт тут менш чым у гарадзішча і складае 0,6-0,7 м.

Па раскопкі гарадзішча і паселішча ў 1981 выяўлены сляды трох пажараў, якія на працягу XII-XV стст. знішчалі драўляныя ўмацаванні паселішчы. Знойдзена шмат апаленых рэшткаў драўляных канструкцый. На сённяшні дзень паселішчы на востраве Замак возера Мядзел застаюцца даследаванымі толькі часткова: 20 м2 у гарадзішча і 20 м2 на пасяленьні.

раскрыць увесь тэкст