Комплекс былога Свята-Духава базыльянскага манастыра

Комплекс базыльянскага манастыра - адзін з самых цікавых ансамбляў у Верхнім горадзе, складаўся з царквы Святога Духа - яна не захавалася - і двух манастырскіх карпусоў: мужчынскага і жаночага. Царква Святога Духа заснавана ў 1636 годзе на месцы драўлянай праваслаўнай царквы.

Гэты унікальны помнік сумяшчаў рысы двух архітэктурных стыляў: фасад меў рэнесансны характар, а сам будынак был гатычным: са спічастымі вокнамі, высокiм двухсхільным дахам і крыжовымі скляпеннямі. Але найбольшая своеасаблівасць складалася ў тым, што ў нішах фасада і франтона знаходзіліся іконы святых. Маляўнічы фасад уяўляў сабой іканастас, вынесены на плошчу. Такі сінтэз архітэктуры і жывапісу не сустракаўся ў іншых краінах, гэта ўклад Беларусі ў агульнаеўрапейскае будаўнічае мастацтва рэнесансу. Свята-Духава царква з 1795 года, калі базыльянскі манастыр быў вернуты праваслаўным, стала Петра-Паўлоўскім кафедральным саборам, потым адпаведна і перабудавана ў псеўдарускім стылі ў 1846-1850 гады. Менавіта ад гэтага сабора з 1860 гады Верхні рынак стаў называцца Саборнай плошчай.

У XX стагоддзі лёс сабора склаўся трагічна - у 1936 годзе ён быў падарваны. Сам будынак базыльянскага манастыра захаваўся, толькі ўжо не 2-х, а 3-х павярховым, зараз тут размяшчаецца Мінскі абласны савет прафсаюзаў. У час Вялікай Айчыннай вайны комплекс атрымаў шэраг пашкоджанняў, але ў канцы 40-х гг. былі выкананы работы па яго першаснай кансервацыі. У 1950 г. будынкі кляштара былі разабраны. Захаваўся праз вуліцу і будынак манастыра базыльянак (цяпер дзіцячая музычная школа), якое разам з царквой і мужчынскім манастыром уяўлял сабой адзіны ансамбль. У цяперашні час будынак царквы Святога Духа адноўлён, у ім размяшчаецца канцэртная зала дзіцячай філармоніі ”Верхні горад”.