Гарадзішча на р. Менцы

Гарадзішча на Менцы з”яўляецца найважнейшым археалагічным помнікам не толькі Міншчыны, але і Беларусі.

Зараз Менка ўяўляе з сябе ручай. Як лічаць навукоўцы, Менка і ў даўнія часы не была вялікай. У навуцы ёсць дадзеныя, што тэрмін «мен» мае сэнсавае значэнне «маленькая дробная рака». Праўда, запруда на рачулцы цалкам магла стварыць вадаём, які дазваляе падыходзіць да селішчу судам. У двух кіламетрах адсюль Менка ўпадае ў раку Пціч, тая ў Прыпяць, а Прыпяць ў Дняпро. Так што адсюль можна было патрапіць і да Чорнага мора. Не выключана, што на гэтай рачулцы зарадзілася і існавала паселішча, якое з”явілася на старонках летапісе пад назвай Менска. Да гэтага часу тут захаваліся рэшткі земляных умацаванняў, што сведчыць аб знаходжанні тут паселішчы.

На месцы гэтага гарадзішча размяшчаўся горад. У гарадах пад аховай магутных сцен знаходзіліся князі або іх намесьнікі, сваякі феадалаў. Тут была княжая дружына, духавенства, рамеснікі, купцы. Яшчэ ў сярэдзіне ХIХ стагоддзя было вядома, што ў тутэйшых наваколлях сяляне знаходзілі на раллі рэшткі посуду, прылады працы, упрыгожанні.

Сучасныя археолагі неаднаразова абследавалі мясцовасць каля гарадзішча. Было выяўлена шмат абломкаў керамікі Х-ХII стагоддзяў і іншыя прадметы. Агульная плошча старажытнага паселішча вакол гарадзішча не менш як 30 гектараў. Іншага такога вялікага раннефеадальнага паселішча ў Беларусі не захавалася.

Паблізу гэтага гарадзішча былі знойдзеныя тры вялікіх скарбу. Скарбы пацвярджаюць існаванне ў вярхоўях Пцічы важнага гандлёвага цэнтра, ва ўсякім выпадку ў Х-першай палове XI стагоддзя. Такім цэнтрам мог быць толькі населены пункт на Менцы. Цалкам магчыма, што менавіта тут знаходзіўся Менск у той час, калі ён упершыню з”явіўся на старонках летапісе - у 1067 годзе. Навукоўцы мяркуюць, што тутэйшае паселішча паслужыла асновай для ўзнікнення горада ў месцы зліцця рэк Свіслачы і Нямігі. Не выключана, што насельніцтва з Менкі перайшло на берагі Свіслачы, але за новым паселішчам, аднак, захавалі старую назву - Менск. Яшчэ не было Масквы і Стакгольма, Вільні і Львова, Берліна і Варшавы, а Мінск ужо стаяў на скрыжаванні ваенных і гандлёвых дарог, адкрыты пранізлівым вятрам гісторыі. раскрыць увесь тэкст