Шчучынскі піярскі калегіум

Шчучынскі піярыскі калегіум — выбітны помнік рэлігійнай і адукацыйнай архітэктуры XVIII стагоддзя, размешчаны ў горадзе Шчучын Гродзенскай вобласці. Комплекс звязаны з дзейнасцю ордэна піяраў — каталіцкага манаскага ордэна, які на працягу многіх гадоў развіваў асветніцкую і педагагічную дзейнасць у рэгіёне. Калегіум стаў адным з вядучых цэнтраў адукацыі на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага, а пазней і Расійскай імперыі.

Сёння гэты гістарычны аб’ект часткова захаваўся, і яго архітэктура, нягледзячы на страты, усё яшчэ дазваляе ўявіць маштаб і значнасць установы. Будынак уключаны ў папулярныя экскурсіі па Беларусі, і падчас экскурсіі з аглядам можна даведацца, як праходзіла навучанне, хто выкладаў, а таксама ў чым заключалася місія ордэна піяраў. Тым, хто хоча даведацца больш пра гісторыю адукацыі ў Беларусі, варта абавязкова забраніраваць экскурсію у Шчучын.

Гісторыя стварэння

Гісторыя калегіума пачалася ў 1718 годзе, калі тагачасны ўладальнік Шчучына — Ежы Глебіцкі — запрасіў у мястэчка манахаў ордэна піяраў. Яны пасяліліся пры касцёле і адкрылі школу, якая стала першым крокам да фарміравання паўнавартаснай навучальнай установы. У 1726 годзе Сейм афіцыйна пацвердзіў стварэнне калегіума піяраў у Шчучыне.

Адукацыйная сістэма ўключала платную трохкласную пачатковую школу (прыхадскую), навучанне ў якой было недаступным для сялянскіх дзяцей. Толькі пасля яе заканчэння вучань мог паступіць у калегіум, дзе адукацыя ўжо была бясплатнай. Калегіум быў разлічаны на 140 студэнтаў. Установа валодала двума фальваркамі, садам і агародам, што забяспечвала яе аўтаномнасць.

Да 1735 года падрыхтоўку да вывучэння філасофіі прайшлі ўжо 170 навучэнцаў. Нягледзячы на афіцыйны статус сярэдняй школы, паводле ўзроўню адукацыі, якасці выкладання і бібліятэчнага фонду калегіум параўноўваўся з універсітэтамі. Актыўны ўдзел вучняў і выпускнікоў калегіума ў паўстанні 1830–1831 гадоў стаў прычынай яго закрыцця царскімі ўладамі, і толькі ў 1927 годзе ўстанова была зноў адкрыта. Пасля прыходу савецкай улады ў 1939 годзе ордэн піяраў і касцёл былі ліквідаваны, дзейнасць спынілася, але памяць пра калегіум захавалася, і сёння ён застаецца важным элементам гісторыка-культурнай спадчыны рэгіёна.

Архітэктура калегіума

Шчучынскі калегіум піяраў быў пабудаваны паводле тыпавой для свайго часу схемы: гэта быў архітэктурны ансамбль, які аб’ядноўваў навучальныя і жылыя памяшканні з рэлігійным цэнтрам. Будынкі выкананы ў стылі позняга барока з элементамі класіцызму, характэрнымі для архітэктуры каталіцкіх манастыроў XVIII стагоддзя.

Галоўны будынак меў два паверхі, сіметрычную планіроўку, масіўныя скляпенні і прасторныя залы для заняткаў. Асаблівая ўвага надавалася бібліятэцы, у фондзе якой захоўваліся каштоўныя рукапісныя і друкаваныя кнігі, у тым ліку замежных аўтараў. На тэрыторыі калегіума размяшчаліся жылыя келлі манахаў і пакоі для студэнтаў, а таксама гаспадарчыя пабудовы, што забяспечвалі функцыянаванне школы.

Сёння будынак часткова захаваўся і выклікае цікавасць як у турыстаў, так і ў гісторыкаў архітэктуры.

Экскурсіі з аглядам калегіума

Шчучын уключаны ў маршруты многіх экскурсій па Беларусі, у тым ліку і экскурсій з Мінска, дзякуючы свайму багатаму гістарычнаму спадчынню. Агляд былога піярыскага калегіума дазваляе акунуцца ў атмасферу асветніцкага руху XVIII стагоддзя, даведацца больш пра місію ордэна піяраў і лёсы яго выхаванцаў.

Падчас экскурсіі з аглядам калегіума вы даведаецеся, як выкладалі піяры, як фарміравалася бібліятэка, чым жылі студэнты, і чаму калегіум лічыўся элітнай адукацыйнай установай. Гід распавядзе пра значэнне калегіума для развіцця адукацыі ў рэгіёне, яго ролю ў гістарычных падзеях і пра тое, як складваўся лёс будынка ў XX стагоддзі.

Каб даведацца больш, вы можаце забраніраваць экскурсію на партале Ekskursii.by — найбуйнейшым сэрвісе па браніраванні экскурсій па Беларусі. Гэта выдатная магчымасць пазнаёміцца з малавядомымі, але значнымі старонкамі беларускай гісторыі.