Івянец

Івянец - гарадскі пасёлак, размешчаны ў Валожынскім раёне Мінскай вобласці на берагах ракі Волма. Адлегласць да Валожына складае 31 км, да Мінска - 68 км. Івянец злучаны аўтамабільнымі дарогамі з Мінскам, Дзяржынскім, Валожынам, Стоўбцамі, Навагрудкам.

Па гістарычных дадзеных паселішча ўзнікла на рубяжы XIII-XIV стст. і з'яўлялася прыватным уладаннем Вялікага князя Вітаўта. Івянец узнік на скрыжаванні важных шляхоў зносін - дарог Мінск-Стоўбцы-Навагрудак, Мінск-Вільня і Мінск-Гродна. У XIV ст. Івянец быў падораны Вітаўтам свайму пляменніку Андрэю Салагубу. Ужо да канца стагоддзя мястэчка перайшло ва ўласнасць Давойна і стала часткай Менскага княства.

З заснавання паселішча Івянец славіўся сваімі кірмашамі, на якіх гандлявалі збожжам, льном, жывеламі, вырабамі з дрэва, жалеза і гліны. Актыўны гандаль спрыяў развіццю самых разнастайных рамёстваў: ганчарнай, кавальскай справы, бондарства, ткацтва, разьбы па дрэве. Мясцовыя муляры, тынкоўшчыкі і цесляры славіліся далёка за межамі Івянца. Акрамя таго, асаблівую вядомасць набылі керамічныя вырабы івянецкіх ганчароў. Прадукцыя мясцовых майстроў вывозілася нават на рынкі Вільні і Мінска.

Герб Івянца ўяўляе сабой шчыт варажскай формы чырвонага колеру, на якім намалявана карона, упрыгожаная жамчужынамі. Пад каронай размешчаны леў - знак роду Салагубаў, якім калісьці належаў Івянец.

У 1793 г. Івянец увайшоў у склад Расійскай імперыі і стаў цэнтрам воласці Мінскага павета. Да канца XIX стагоддзя ў мястэчку пражывала каля 2 500 чалавек. У перыяд Першай Сусветнай вайны (1914-1918 гг.) Івянец быў захоплены нямецкімі войскамі, а ў перыяд Савецка-польскай вайны (1919-1920 гг.) быў акупаваны польскім войскам. У выніку Рыжскага мірнага дагавора (1921 г.) пасёлак увайшоў у склад Польшчы, дзе знаходзіўся да 1939 г., калі Заходняя Беларусь стала часткай БССР. У час Вялікай Айчыннай вайны з 1941 па 1944 гг. Івянец быў акупаваны нямецка-фашысцкімі захопнікамі.

Івянец валодае высокім культурным і турыстычным патэнцыялам. Да сённяшняга дня захавалася гістарычная планіроўка месца, якая ўяўляе сабой традыцыйную схему забудовы сярэднявечнага горада: ад гандлёвай плошчы, размешчанай у цэнтры мястэчка, у розныя бакі адыходзіць шэсць вуліц, тры з якіх з'яўляюцца дарогамі на Ракаў, Стоўбцы і Дзяржынава.

Ключавой славутасцю Івянца з'яўляецца комплекс будынкаў каталіцкага кляштара францішканцаў (1702 г.), які размешчаны на беразе ракі Волма. Цэнтральны элемент архітэктурнага ансамбля - касцёл Святога Міхаіла Арханёла, пабудаваны ў 1749 г. у стылі «Віленскага барока». Адметнай асаблівасцю касцёла з'яўляецца наяўнасць на фасадзе шматступенчатых, пірамідальных вежаў, накіраваных у неба. Акрамя гістарычнай і культурнай каштоўнасці комплекс манастыра прыцягвае ўвагу шматлікіх турыстаў і вернікаў таму, што ў касцёле Святога Міхаіла Архангела захоўваецца цудатворны абраз Божай Маці.

Пры ўездзе ў Івянец з боку горада Ракаў ўсіх падарожнікаў сустракае другі храм пасёлка - касцёл Святога Аляксея, збудаваны ў 1905 годзе. Побач з касцёлам размешчана яшчэ адна невялікая славутасць - каталіцкая капліца сярэдзіны XIX ст., помнік архітэктуры драўлянага дойлідства.
Яшчэ адной унікальнай славутасцю Івянца з'яўляецца адна з трох захаваўшыхся ў Беларусі драўляных сінагог з фрэскамі на сценах.

Асаблівую цікавасць для турыстаў ўяўляе Івянецкі музей традыцыйнай культуры, які распавядае пра побыт і культуру мясцовых жыхароў. Архіўны фонд музея складаюць рэдкія фатаграфіі, дакументы, кнігі і прадметы XIX - пач. XX стст. У 1998 г. пры музеі быў створаны Цэнтр рамёстваў, у якім дзейнічаюць майстэрні «Ткацтва», «Ганчарства», «Кузніца», майстэрня па мастацкай апрацоўцы драўніны, музейны аб'ект «Карчма». На базе Цэнтра рамёстваў праводзяцца свята-конкурс «Гліняны звон», анімацыйныя прадстаўлення, пленэр «Сонечная цеплыня дрэва», цукерачны фестываль «IVKON». Акрамя таго па заяўках жадаючых праводзіцца адроджаны абрад «Вяселле».

Сёння Івянец з'яўляецца буйным населеным пунктам, у якім фунцкыянуе больш за дзесятак прамысловых прадпрыемстваў, некалькі аб'ектаў культуры і адукацыі. Дзякуючы шматлікім помнікам гісторыі і архітэктуры пасёлак прыцягвае турыстаў з усіх куткоў Беларусі і гасцей з-за мяжы.