Свіслач

Свіслач – адміністрацыйны цэнтр Свіслацкага раёна Гродзенскай вобласці паблізу беларуска-польскай мяжы. Горад Свіслач размешчаны на аднайменнай рацэ. Горад знаходзіцца на адлегласці ў 291 км ад Мінска, 82 км ад Гродна. Праз горад праходзіць чыгунка Гайнаўка (Польшча) - Свіслач - Ваўкавыск, якая грае важную ролю ў гандлі Беларусі з Польшчай і аўтамабільная дарога Р47 (Свіслач - Поразава - Пружаны).

Бязвізавы ўезд для наведвання турысцка-рэкрэацыйнай зоны «Брэст». Свіслацкі раён уваходзіць у зону дзеяння бязвізавага рэжыму для грамадзян 77 краін свету, якія могуць прыехаць у Рэспубліку Беларусь з турыстычнымі мэтамі без візы на тэрмін да 10 дзён для наведвання турысцка-рэкрэацыйнай зоны «Брэст». Бязвізавы рэжым дазваляе наведаць нацыянальны парк «Белавежская пушча» і размясціцца на адпачынак у адным з яго аб'ектаў. Поўны пералік пунктаў пропуску для бязвізавага ўезду, а таксама неабходныя для гэтага дакументы пазначаны тут.

У пісьмовых крыніцах Свіслач упершыню згадваецца ў Іпацьцеўскай летапісе і датуецца 1256 г.. У 1523 г. Свіслач атрымлівае статус мястэчка. Уладальнікамі мястэчка ў ХVI ст. былі Хадкевічы, Заслаўскія, Себасцьян Пакоша. У 1667 г. мястэчка перайшло ў валоданне Крышпін-Кіршэнштэйна. У 1668 г. тут пабудавалі Троецкі касцёл, пры якім дзейнічала прыхадская школа. Таксама існавала царква Анёла-Захавальніка. У 1778 г. мястэчка перайшло ў валоданне Вінцэнта Тышкевіча, які ўладкаваў у цэнтры населенага пункта рынак, заснаваў заапарк, тэатр з капэлай, парк, а таксама правёў першую планіроўку горада.

У выніку трэцяга падзела Рэчы Паспалітай у 1795 г. Свіслач апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1804 г. В. Тышкевіч за ўласны рахунак заснаваў у Свіслачы Гродзенскую губернскую гімназію, якая праіснавала да 1845 г.. У часы нацыянальна-вызваленчага паўстання наваколлі Свіслачы сталі месцам актыўных ваенных дзеянняў паміж паўстанцкімі атрадамі і расійскімі карнымі войскамі. Падчас Першай Сусветнай вайны у 1915-1918 гг. Свіслач была акупавана нямецкімі войскамі. 1 студзеня 1919 г. Свіслач увайшла ў склад БССР. Паводле Рыжскай мірнай дамовы 1921 г. населены пункт апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У верасні 1939 г. Свіслач вярнулася ў склад БССР, дзе ў студзені 1940 атрымала афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу. З 26 чэрвеня 1941 да 17 ліпеня 1944 гг. Свіслач знаходзілася пад нямецкай акупацыяй і ў гэты час у горадзе функцыянавала яўрэйскае гета. 14 снежня 2000 г. Свіслач атрымала афіцыйны статус горада. У 2007 годзе быў зацверджаны герб Свіслачы, на якім намаляваны залаты зубр і будынак Свіслацкай гімназіі.

На сённяшні дзень у горадзе захаваўся шэраг вядомых славутасцей, якія напрамую злучаны з аднымі з найважнейшых падзей у гісторыі Беларусі.

Галоўнай гістарычнай славутасцю горада з'яўляецца будынак былой гімназіі - першая у Беларусі акадэмічнай свецкай гімназіі, гісторыя якой цесная злучана з вызваленчым рухам у XIX ст. на тэрыторыі Беларусі. У гімназіі існавала некалькі таемных грамадстваў, сярод яе вучняў былі Кастусь Каліноўскі, Восіп Кавалеўскі, Станіслаў Горскі, Юзэфаў Крашэўскі, Напалеон Орда, Рамуальд Траўгут.

У скверы «Алея Памяці» усталяваны помнікі бачным гістарычным фігурам, сярод якіх помнікі кіраўнікам паўстання 1863-1864 гг. Кастусю Каліноўскаму і Рамуальду Траўгуту, помнік савецкім салдатам, загінулым падчас Вялікай Айчыннай вайны, а таксама помнікі І.В. Сталіну і У.І. Леніну.

У горадзе таксама захавалася радавая забудова XIX - пачала XX стст., будынак сінагогі, пабудаваны ў XIX ст., былая каталіцкая капліца-магільны склеп Юзэфы Тышкевіч на старых могілках (сёння тут функцыянуе Крыжаўзвіжанская царква), таксама часткова захавалася сядзіба Тышкевічаў з прысядзібным паркам. Праз Свіслацкі раён праходзіць участак нацыянальнага парку «Белавежская пушча».

Горад Свіслач таксама з'яўляецца пляцоўкай для правядзення абласнога экалагічнага фестывалю лесу «Гамоняць пушчы беларускiя…».