Глуск

Глуск - досыць буйны гарадскі пасёлак на паўднёвым захадзе Магілёўскай вобласці, цэнтр Глускага раёна. Раён на захадзе мяжуе з Мінскай вобласцю, а на поўдні - з Гомельскай. Гарадскі пасёлак Глуск прыкладна роўнападаленыя ад сталіцы Беларусі і абласнога цэнтра. Адлегласць да Мінска і Магілёва складае парадку 165 км, а да Гомеля - каля 200 км.
Глуск знаходзіцца на скрыжаванні рэспубліканскіх аўтамабільных дарог Р34 Асіповічы-Глуск-Азарычы і Р55 Бабруйск-Глуск-Любань, бліжэйшая чыгуначная станцыя Ратміравічы знаходзіцца ў 33 км.
Глуск размешчаны на рацэ Пціч, буйны прыток ракі Прыпяць, тэрыторыя раёна раўнінная - тут спалучаюцца ландшафты Цэнтральна-Бярэзінскай раўніны і Прыпяцкага Палесся.

Археалагічныя знаходкі на тэрыторыі Глускага раёна дазваляюць зрабіць выснову пра тое, што селішча дрыгавічоў тут існавала ўжо ў эпоху каменнага веку, пра што сведчыць каля 30 выяўленых стаянак.
Сам жа Глуск вядомы з XIV стагоддзя, калі ў 1396 г. князь Вялікага княства Літоўскага Вітаўт перадаў Глуск і Глускую воласць ва ўладанні князя Івана Гальшанскага. Сёння гэта месца называецца вёска Гарадок, размешчаная ў 18 км ад сучаснага г.п. Глуск. У 1522 г. яго сын Юры Гальшанскі-Дубравіцкі пабудаваў на высокім беразе ракі Пціч драўляны замак з абарончым валам, драўлянымі вежамі, пад'ёмным мастом праз глыбокі яр. Так быў закладзены новы сучасны Глуск, якому вялікі князь ВКЛ і кароль Польшчы Жыгімонт II Аўгуст ў 1525 г. даў грамату на правядзенне ў мястэчку кірмашу, што паскорыла тэмпы развіцця паселішча. Замак праіснаваў да канца XVIII стагоддзя.
 У XVII-XVIII стагоддзях уладальнікамі Глуска і замка былі князі Палубінскія, Чартарыйскія і Радзівілы. Менавіта ў выніку саюза дачкі А.Г. Палубінскага Ганны Марыяны з Дамінікам Мікалаем Радзівілам утварылася Глускага галіна гэтага вядомага княскага роду.

У 1793 г. у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай Глуск увайшоў у склад Бабруйскага павета Расійскай імперыі і ад Радзівілаў перайшоў ва ўласнасць графа Ю.Юдзінскага.
Падчас вайны з Напалеонам Глуск быў акупаваны войскамі польскага генерала Дамброўскага, восенню 1812 г. тут адбылася бітва паміж польскімі войскамі і атрадам рускага генерала Ф.Ф. Эртэля.

У студзені 1918 г. у Глуску была ўсталяваная Савецкая ўлада, у 1924 г. ён стаў цэнтрам раёна, а ў 1938 г. атрымаў статус гарадскога пасёлка. Роўна 3 гады Вялікай Айчыннай вайны Глуск знаходзіўся пад фашысцкай акупацыяй. 28 чэрвеня 1944 г. дзякуючы мужнасці і стойкасці глусчан падчас Бабруйскай аперацыі раён быў вызвалены.
У перыяд з 1962 па 1966 г. Глуск уваходзіў у склад Бабруйскага раёна, а 30 ліпеня 1966 г. Глускі раён быў зноў адноўлены.

Спакойная і мернае жыццё ў Глуску ў асноўным прыцягвае сюды аматараў прыроды, рыбалкі і жадаючых пачаставацца найсмачнымі Глускімі ягадамі, якімі багатая Глускага зямля. Сам гарадскі пасёлак досыць кампактны, што дазваляе павольна шпацыраваць па яго вуліцах. Так можна дайсці да асноўнай старажытнай славутасці Глуска - рэшткаў земляных умацаванняў Глускага замка, які праіснаваў з XVI па XVIII стагоддзе. Граф Палубінскі недалёка ад замка пабудаваў касцёл з высокімі крыжамі і арганам, але ён таксама быў разбураны ў часы Вялікай Айчыннай вайны. Пасля праведзеных археалагічных раскопак на месцы былога замчышча пабудавалі спартыўныя аб'екты.

З каштоўных архітэктурных збудаванняў у Глуску захавалася некалькі будынкаў радавой гарадской забудовы канца XIX - пачатку ХХ стагоддзя, а таксама Свята-Богаяўленская царква, пабудаваная ў канцы ХХ ст. Тут захоўваецца абраз Божай Маці «Здаволь мой смутак», якая была знойдзеная і адрэстаўраваная мастаком Іванам Булгакавым, а таксама абраз Валянціны Мінскай.

Найбольш поўна гісторыя Глуска і раёна ад старажытнасці да сучаснасці прадстаўлена ў гісторыка-краязнаўчым музеі. Тут захоўваецца незвычайная калекцыя прасаў, станок па вытворчасці палатна з асінавай габлюшкі, старажытнае люстэрка і іншыя цікаўныя экспанаты. У адрозненне ад большасці раённых цэнтраў краіны, гэта не адзіны музей у гарадскім пасёлку - на базе Глускай гімназіі адчынены Музей хлеба і ткацтва, а ў Сярэдняй школе захоўваецца калекцыя мастацкіх твораў таленавітага Глускага мастака Івана Булгакава.

У Глуску знаходзіцца мноства аб'ектаў ваеннай тэматыкі. Мемарыяльны комплекс «Вайсковая слава» на скрыжаванні вуліц М. Горкага і Гагарына быў створаны ў 1974 г. у памяць пра ахвяр Вялікай Айчыннай вайны.
У памяць пра воінаў-удзельніцах Аўганскай вайны ў 2008 г. у Глуску быў усталяваны памятны знак.
Адкрытая ў 2007 г. у цэнтры пасёлка Алея славы ўяўляе сабой пяць мармуровых памятных знакаў з імёнамі і кароткай біяграфіяй ураджэнцаў раёна - Герояў Савецкага Саюза, а таксама помнік двойчы Герою Савецкага Саюза С. Ф. Шутаву.
Акрамя таго ў Глуску знаходзіцца адно з найстарэйшых габрэйскіх могілак, мемарыяльная дошка класіку беларускай літаратуры С.І. Грахоўскага.

Сярод інфраструктуры гарадскога пасёлка варта адзначыць невялікую гасцініцу, некалькі кафэ і рэстаран, невялікія крамы, фізкультурна-спартыўны комплекс. У летні перыяд галоўнай зонай адпачынку жыхароў і гасцей горадскога пасёлка з'яўляецца парк і набярэжная ракі Пціч.