Дрыбін

Дрыбін - адміністрацыйны цэнтр Дрыбінского раёна Магілёўскай вобласці. Гарадскі пасёлак размешчаны на рацэ Проня у 60 км ад Магілёва і 251 км ад Мінска. Праз горад праходзяць аўтамабільныя дарогі рэспубліканскага значэння Р123 (Прысна - Масток - Дрыбін - Горкі), Р143 (Чавусы - Дрыбін). У 10 км ад гарадскога пасёлка знаходзіцца чыгуначная станцыя Цёмны Лес на лініі Орша - Крычаў. Дрыбін — самы малады раённы цэнтр Магілёўскай вобласці.

Першае згадванне пра Дрыбін адносіцца да сярэдзіны XVI ст. У сваім завяшчанні 1633 г. канцлер Лёваў Сапега згадвае «вёску і пушчу Дрыбінскую». Падчас Паўночнай вайны (1700-1721 гг.) расійскія войскі занялі і спалілі мястэчка.

У выніку першага падзела Рэчы Паспалітай у 1772 г. Дрыбін увайшоў у склад Расійскай імперыі. У 1784-1864 гг. Дрыбін прыналежаў Цехнавецкім. У 1845 г. выбухнула паўстанне сялян супраць прыгоннага права, якое было жорстка падаўлена расійскімі салдатамі. Унікальным промыслам Дрыбіна, якое зарадзілася напачатку XIX ст., з'яўляецца шапавальства. З дрыбінскімі шапаваламі злучана стварэнне «Катрушніцкага лемезеня» - унікальнай умоўнай мовы шапавалаў. Назва «Дрыбінскія шапавалы» ўвайшла ва ўжытак, а самі шапавалы сталі вядомымі ў губерні і за яе межамі. У канцы XIX ст. памешчыкам Епіфанавым быў пабудаваны Дрыбінскі маслазавод для перапрацоўкі мясцовага малака. З 1903 г. у мястэчку дзейнічала пажарнае грамадства, у 1910-1911 гг. адкрыліся пошта і ашчадная каса.

У 1919 г. паводле пастановы I з'езду КП(б)Б Дрыбін увайшоў у склад БССР, але неўзабаве мястэчка, разам з іншымі тэрыторыямі Ўсходняй Беларусі, было перададзена РСФСР. У 1924 г. Дрыбін вярнулі ў склад БССР. У гады Вялікай Айчыннай вайны з 14 ліпеня 1941 да 2 кастрычніка 1943 гг. Дрыбін знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. Дрыбін пачаў актыўна забудоўвацца ў сувязі з перасяленнем сюды жыхароў з радыёактыўна забруджаных тэрыторый пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Планавалася, што мястэчка стане цэнтрам агламерацыі мястэчкаў, у якіх пражываюць перасяленцы з чарнобыльскай зоны. У 1997 г. Дрыбін атрымаў афіцыйны статуc гарадскога пасёлка.

За невялікімі памерамі Дрыбіна хаваецца багатая гісторыя і адны з самых незвычайных промыслаў Рэспублікі Беларусь. Шапавальства- незвычайны від ручнога валяння валёнкаў і своеасаблівая візітка Дрыбінскага раёна. Дрыбінскія валёнкі былі шырока вядомыя не толькі на тэрыторыі сучаснай Беларусі, але і за межамі Расійскай імперыі. Дзякуючы перадачы на працягу некалькі стагоддзяў сакрэтаў майстэрства ад бацькі да сына, у Дрыбінскіх шапавалаў сфармавалася ўнікальная ўмоўная мова - «Катрушніцкі лемезень» (катруха — шапка, лемезень — мова). У 2009 г. шапавальства ўключылі ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі.

Іншай не меней цікавым промыслам мясцовага насельніцтва з'яўляецца пляценне лапцей. Нягледзячы на тое, што раней лапці плялі ці ледзь не ў кожнай вясковай хаце, з цягам часу тэхналогія лапцепляцення пачала забывацца з-за выхаду лапцяў з ужытку ў насельніцтва. Аднак жыхары Дрыбіншчыны скрозь гады змаглі захаваць тэхналогію пляцення лапцяў. У 2011 г. унікальную тэхналогію дрыбінскага лапцепляцення ўключылі ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі.

У Дрыбінскім гісторыка-этнаграфічным музеі госці гарадскога пасёлка могуць азнаёміцца з гісторыяй Дрыбінскага раёна, унікальнымі рамёствамі і промысламі на тэрыторыі рэгіёна ў XIX – XX стст. (ганчарства, дрэваапрацоўка), пазнаёміцца з гісторыяй развіцця шапавальства і лапцепляцення на Дрыбіншчане. З дзейнасцю музея злучана захаванне, адраджэнне, развіццё і папулярызацыя шапавальскага рамяства.

У гарадскім пасёлку на рацэ Радзебка (прыток ракі Проня) стаіць вадзяны млын пачала ХХ ст. На гэтай жа рацэ створана вадасховішча, якое з'яўляецца галоўнай зонай адпачынку мясцовых жыхароў.

Буйнейшы абеліск у гарадскім пасёлку стаіць на брацкай магіле загінуўшых салдат. Тут пахавана 508 ваяроў і партызан, якія загінулі пры вызваленні Дрыбіна ў 1943 г. ў баях з нямецкімі войскамі.

Напачатку жніўня ў гарадскім пасёлку праводзіцца штогадовы фестываль народных промыслаў і рамёстваў «Дрыбінскія таржкі». На час правядзення фестывалю насельніцтва Дрыбіна павялічваецца практычна напалову.