Асіповічы

Асіповічы - адміністрацыйны цэнтр Асіповіцкага раёна Магілёўскай вобласці. Горад размешчаны на левым беразе ракі Сіняя (прыток Свіслачы) і знаходзіцца ў 140 км ад Магілёва і ў 94 км ад Мінска. Праз горад праходзяць аўтамабільныя дарогі Р72 (Асіповічы - Свіслач), Р91 (Асіповічы - Баранавічы), Р34 (Асіповічы - Глуск - Азарычы). Асіповічы з'яўляюцца важным чыгуначным вузлом, які злучае паміж сабой Мінск, Гомель, Магілёў, Баранавічы. У горадзе знаходзяцца чыгуначная станцыя Асіповічы, прыпыначныя пунктыЮбілейны і Савецкі. На Свіслачы ў некалькіх кіламетрах ад горада ў сярэдзіне мінулагастагоддзі было створана Асіповіцкае вадасховішча, якое з'яўляецца галоўным месцам адпачынку для гараджан і жыхароў раёна.

Мяркуецца, што вёска Асіповічы, якая дала назву сучаснаму гораду, узьнікла ў XVIII ст. Насельніцтва вёскі ў той час пераважна займалася земляробствам, лоўляў рыбы, баброў і сплавам лесу па рацэ. На 1777 г. у вёсцы Асіповічы было 16 сялянскіх двароў. У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 г. Асіповічы ўвайшлі ў склад Расійскай імперыі і знаходзіліся ва ўласнасці Дамініка Ераніма Радзівіла.

17 лістапада 1872 г. была заснавана станцыя на ўчастку Лібава-Роменскай чыгункі, вакол якой пасля і ўзнік сучасны горад. Свая назва станцыя і пасяленне атрымалі ад размешчанай паблізу вёскі Асіповічы. Да канца XVIX ст. на тэрыторыі сучасных Асіповіч знаходзіліся тры селішчы, якія пазней былі аб'яднаны ў адзін населены пункт. Да пачатку XX ст. чыгуначная стацыя Асіповічы стала адной з буйнейшых станцый на тэрыторыі сучаснай Беларусі па грузаабароце. Акрамя таго, вакол важнага чыгуначнага вузла пачалі стварацца розныя прадпрыемствы і аб'екты інфраструктуры: лесапільныя, шпалапрапітачны, смаляны заводы, майстэрні, млын, заезджы двор, аптэчная крама, пачатковыя школы, тэлеграф.

У 1917 г. у Асіповічах была ўсталявана Савецкая ўлада, а на станцыі Асіповічы была арганізавана партыйнае ячэйка. У гады Першай сусветнай і Грамадзянскай войн Асіповічы знаходзілася то пад нямецкай, то пад польскай акупацыяй. З ліпеня 1924 г. мястэчка стала цэнтрам раёна. З 1935 г. Асіповічы сталі горадам, а з 1938 г. - горадам раённага падпарадкавання. Горад быў акупаваны войскамі вермахта 30 чэрвеня 1941 г. 30 ліпеня 1943 г. беларускія партызаны і падпольшчыкі пад камандаваннем Фёдара Крыловіча правялі ў Асіповічах буйную дыверсію, падчас якой было знішчана чатыры нямецкіх эшалона, у тым ліку эшалон з танкамі Тыгр. Горад быў вызвалены 26 чэрвеня 1944 г. У 1953 г. паблізу ад Асіповіч было створана Асіповіцкае вадасховішча, на базе якога была пабудавана Асіповіцкая ГЭС.

У адрозненне ад іншых гарадоў Беларусі, Асіповічы з'яўляюцца параўнальна маладым населеным пунктам. Гісторыя горада цесна злучана з пракладкай праз Асіповічы Лібава-Роменскай чыгункі у другой палове XIX ст., так што нядзіўна, што асіпаўчане лічаць сімвалам горада помнік паравозу, а дзень чыгуначніка ў горадзе святкуюць з асаблівым размахам.

Свята-Крыжаўзвіжанская царква, пабудаваная ў 1826 г. у вёсцы Замошша, у 1949 г. была перавезена ў Асіповічы. Царква лічыцца помнікам народнага дойлідства і з'яўляецца адной з галоўных славутасцей горада. Іншым важным храмам Асіповіч з'яўляецца царква Увядзення ў храм Прасвятой Багародзіцы (Увядзенскі храм) , якая была пабудавана ў 2000 г.

Мемарыяльны комплекс «Алея Герояў», адкрыты ў 2004 г. да 60-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, закліканы ўвекавечыць памяць пра савецкіх ваяроў, якія ўдзельнічалі ў вызваленні раёна. Часткай мемарыяльнага комплексу з'яўляецца музей ваеннай тэхнікі.

На пероне Асіповіцкага чыгуначнага вакзала ў 2009 г. быў адкрыты помнік партызану, герою-падпольшчыку Фёдару Крыловічу, пад кіраўніцтвам якога ўлетку 1943 была праведзена «Дыверсія Крыловіча» - адна з буйнейшых дыверсій усёй Другой сусветнай вайны.

Таксама ў горадзе захавалася гарадская забудова пачала XX ст.: воданапорная вежа, службовыя карпусы на чыгуначнай станцыі, адміністрацыйны корпус, лакаматыўнае дэпо, чыгуначная лякарня, чыгуначная школа.

У Асіповіцкім раённым гісторыка-краязнаўчым музеі госці Асіповіч могуць азнаёміцца з гісторыяй горада і творчасцю народнага мастака Беларусі В.І.Стальмашонка.