Лоеў

Лоеў - адміністрацыйны цэнтр Лоеўскага раёна Гомельскай вобласці. Горад размешчаны ў 322 км на паўднёвы ўсход ад Мінска і ў 92 км на поўдзень ад Гомелю і знаходзіцца паблізу беларуска-ўкраінскай мяжы. Гарадскі пасёлак знаходзіцца на беразе ракі Днепр на месцы ўпадзення ў яго ракі Сож. Праз гарадскi пасёлак праходзяць аўтамабільныя дарогі Р32 (Рэчыца - Лоеў), Р125 (Лоеў - Брагін). Горад ляжыць на чыгуначнай галінцы Гомель — Калінкавічы. На беразе ракі Днепр функцыянуе паромны прычал.

Яшчэ ў XIV ст. у цэнтры сучаснага Лоева на правым беразе Дняпра быў пабудаваны замак, вакол якога пасля і з'явілася селішча. Першае пісьмовае згадванне пра Лоеў датуецца 1505 г., калі крымскія татары пераправіліся праз Днепр і спалілі Лоеў. У той час селішча насіла назву Лоева гара. Татары яшчэ не раз прыносілі з сабой разбурэнне ў 1506, 1536 і 1538 гг. У сярэдзіне XVI ст. Лоеў ўжо атрымаў статус мястэчка і стаў цэнтрам стараства, а ўжо ў 1576 г. Лоеў атрымаў Магдэбургскае права.

У 1649 і 1651 г. каля мястэчка адбыліся буйныя бітва паміж казакамі Хмяльніцкага і войскамі Вялікага Княства Літоўскага пад камандай Януша Радзівіла. Падчас абедзвюх бітваў казачыя войскі былі пабіты Літоўскімі. Падчас руска-польскай вайны (1654—1667) у 1654 г. казацкае войска Залатарэнка захапіла і спустошыла Лоеў.

У XVIII ст. Лоеў быў значным гандлёвым цэнтрам, у якім штогод праводзілася 10 кірмашоў. Каля Лоева працавалі вадзяны млын і шкляны завод, будаваліся судны, існавалі ганчарны, гарбарны, канатны і іншыя промыслы; дзейнічала паштовая станцыя, прыстань і паромная пераправа праз Днепр. У выніку другога падзелу Рэчы паспалітай Лоеў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі. У 1858 г. тут адбыліся хваляванні сялян, якія былі выкліканы незадаволенасцю з-за ўводзіны новых павіннасцей.

У сакавіку 1918 г. знаходзіўся пад акупацыяй Германіі , а ў мае — ліпені 1920 - Польшчы. 1 студзеня 1919 г. Лоеў ўвайшоў у склад БССР. У 1938 г. селішча атрымала афіцыйны статус гарадскога пасёлка. Падчас Вялікай Айчыннай вайны з 26 жніўня 1941 да 17 кастрычніка 1943 гг. Лоеў знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Дзякуючы свайму размяшчэнню на знакамітым гандлёвым шляху «з вараг у грэкі» з даўніх часоў Лоеў займаў важную стратэгічную пазіцыю, у выніку чаго за права валодаць населеным пунктам актыўна змагаліся Маскоўскае княства і Вялікае княства Літоўскае. У XIV–XVIII ст. у цэнтры горада знаходзіўся замак, які да нашых дзён не захаваўся і цяпер толькі ўпрыгожвае герб горада.

Адным з самых старых будынкаў Лоева з'яўляецца былая купецкая хата купца Навума Доўгіна, якая была збудавана ў 1847 г. Будынак здабыў другое жыццё пасля рэстаўрацыі, якая доўжылася доўгіх сем гадоў. Цяпер у будынку знаходзіцца бібліятэка і раённы аддзел культуры. У горадзе таксама захаваўся і былая купецкая хата пачала XX ст.

У горадзе функцыянуе Лоеўскі музей «Бітвы за Днепр», прысвечаны партызанскаму руху ў раёне ў гады Вялікай айчыннай вайны і фарсіраванню Чырвонай арміяй ракі Днепр, што заклала пачатак вызвалення Беларусі ад нямецкай акупацыі.