Петрыкаў

Петрыкаў - адміністрацыйны цэнтр Петрыкаўскага раёна Гомельскай вобласці размешчаны на беразе ракі Прыпяць. Адлегласць да Гомеля складае 190 км, да Мінска - 290 км. Праз горад праходзяць аўтамабільныя дарогі, якія злучаюць Петрыкаў з Гомелем, Брэстам, Мазыром. Таксама ў горадзе дзейнічае паромная пераправа праз Прыпяць.

Паводле легенды, сваю назву Петрыкаў атрымаў ад імя яцвяжскага князя, які хрысціўся і прыняў імя святога апостала Пятра. Паводле падання вышэйапісаныя падзеі адбываліся ў Х стагоддзі. Першая пісьмовая згадка Петрыкава датуецца 1523 г. У той час мястэчка ўваходзіла ў склад Вялікага Княства Літоўскага і належала князям Алелькавічам. Князь Юрый Алелькавіч на беразе Прыпяці ўзвёў высокі драўляны замак, які быў разбураны ў час руска-літоўскай вайны 1534-1537 гг. У канцы 1600 г. Петрыкаў перайшоў ва ўладанні Гераніма Хадкевіча. Петрыкаў належаў роду Хадкевічаў аж да 1917 г.

Для Петрыкава XVII стагоддзе было вельмі неспакойным: у 1648-1649 гг. мястэчка разрабавалі і спалілі казацкія атрады Багдана Хмяльніцкага, пасля, ў 1654-1655 гг. горад пацярпеў у час вайны Рэчы Паспалітай і Масквой, а ў 1660-я гг. Петрыкаў быў ахоплены казацкім паўстаннем. У 1776 г. ўладальнікі мястэчка - Хадкевічы атрымалі ад караля Рэчы Паспалітай прывілей, які даў права на правядзенне ў горадзе вялікіх кірмашоў два разы на год.

У выніку Другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 г. Петрыкаў увайшоў у склад Расійскай імперыі. Паводле статыстычных даных у канцы XIX стагоддзя ў мястэчку пражывала каля 5500 чалавек, налічвалася каля 500 двароў. Падчас Першай сусветнай вайны ў перыяд з лютага па снежань 1916 г. і з сакавіка па снежань 1918 г. Петрыкаў быў акупаваны германскімі войскамі. У 1920 г. у час Савецка-польскай вайны побач з горадам праходзіла лінія фронту паміж рускімі і польскімі войскамі. Некаторы час Петрыкаў быў захоплены палякамі. Пасля заканчэння вайны і падпісання Рыжскага мірнага дагавору 1921 г. Петрыкаў увайшоў у склад БССР. У 1938 годзе мястэчку быў афіцыйна прысвоены статус горада.

У перыяд Вялікай Айчыннай вайны горад знаходзіўся пад нямецка-фашысцкай акупацыяй. У ваенны перыяд у Петрыкаве дзейнічала камуністычнае падполле. Ад гітлераўцаў горад быў вызвалены 30 чэрвеня 1944 г. войскамі 1-га Беларускага фронту і маракамі 20-й брыгады рачных караблёў ордэна Ушакова Дняпроўскай ваеннай флатыліі. Пасля вайны Петрыкаў актыўна аднаўляўся і развіваўся. Сёння гэта сучасны горад, у якім працуюць прамысловыя прадпрыемствы, установы культуры і адукацыі.

Культурная спадчына Петрыкава прадстаўлена ў асноўным культавымі будынкамі - цэрквамі і капліцамі. У горадзе захаваліся тры царквы: Мікалаеўская - помнік архітэктуры рэтраспектыўнага руска-візантыйскага стылю, пабудаваная ў 1839 г.; Пакроўская - помнік драўлянага дойлідства 1746 г. пабудовы, а таксама Узнясенская - 1890 г.

У Петрыкаве знаходзіцца магіла легендарнага Дзеда Талаша - беларускага партызана, народнага героя Беларусі, прататыпа героя аповесці «Дрыгва» Я.Коласа. Акрамя таго, у Петрыкаўскім раёне на радзіме Дзеда Талаша ў вёсцы Навасёлкі размешчаны дом-музей. Музейны комплекс складаецца з двух дамоў: «малога», у якім Талаш з сям'ёй жыў да польскай акупацыі (гэты дом быў спалены палякамі ў 1920 годзе і пасля збудаваны нанова); а таксама «вялікага», пабудаванага Талашом і яго сынамі пасля грамадзянскай вайны. У музеі ўзноўлены інтэр'ер сялянскай хаты канца XIX - пачатку - XX стст., Прадстаўлены прадметы побыту таго часу ў прылады працы. Другая частка экспазіцыі распавядае пра Вялікую Айчынную вайну і гераічнай барацьбе мясцовых жыхароў з фашысцкімі акупантамі. У выставачнай зале прадстаўлены асабістыя рэчы, фатаграфіі родных і блізкіх, аднавяскоўцаў і паплечнікаў Талаша, дакументы часоў Вялікай Айчыннай вайны.

Таксама ў Петрыкаве функцыянуе раённы краязнаўчы музей экспазіцыя якога прысвечана гісторыі краю - ад эпохі Каменнага веку да нашых дзён.