Клецк

Клецк - горад на паўднёвым захадзе Мінскай вобласці, адміністрацыйны цэнтр Клецкага раёна, размешчаны на поўначы на рацэ Лань. Горад размешчаны ў 140 км ад Мінска, дабрацца да яго на аўтамабілі з беларускай сталіцы зойме каля двух гадзін. І хай Клецк сёння не з'яўляецца мекай турызму ў Беларусі, але яго наведванне можа стаць прыемным сюрпрызам для многіх падарожнікаў, тым больш, што гэта можна сумясціць з паездкай у Нясвіж, да якога ўсяго 20 км.
Досыць блізка да Клецку на адлегласці каля 50 км знаходзіцца і адзін з найбуйнейшых у Беларусі чыгуначных вузлоў - Баранавічы, акрамя таго праз сам горад праходзіць чыгуначная ветка Асіповічы - Баранавічы. Горад перасякае аўтамабільная траса Нясвіж - Лунінец, а па тэрыторыі раёна праходзіць траса, якая злучае Слуцк з Брэстам.

Прыязджаючы ў Клецк большасць гасцей нават не падазрае наколькі багатая і цікавая яго гісторыя і як шмат яе сведкаў змог захаваць горад.
1127 г. лічыцца годам утварэння Клецка, калі пад назвай Клечаск ён упершыню згадваецца ў Лаўрэнцьеўскім летапісу. На той момант гэта быў ужо цэнтр удзельнага княства на чале з Вячаславам Яраславічам, унукам вялікага князя кіеўскага Святаполка Ізяславіча. У пачатку ХІV ст. Клецк увайшоў у склад Вялікага княства Літоўскага. У сярэдзіне ХV ст. Клецк належаў роду князёў Яраславічаў, пазней перайшоў да каралевы Боны Сфорца, а пасля яе смерці ў 1558 г. стаў уладаннем Радзівілаў і быў адным з цэнтраў іх ардынацыі. Менавіта пры падтрымцы Мікалая Радзівіла Чорнага Клецк стаў цэнтрам кальвінізму, у 1560-1562 гг. тут прапаведаваў выбітны гуманіст і асветнік Сымон Будны. Менавіта ў Клецку ён напісаў «Катэхізіс» - першую кнігу на беларускай мове, якая была выдадзена ў 1562г. на тэрыторыі Беларусі ў нясвіжскай друкарні.

У літаратуры часта Клецк згадваецца як горад-воін, бо ён неаднаразова пакутаваў ад набегаў татараў, а ў 1503 г. быў амаль цалкам знішчаны. У 1506 г. тут адбылася адна з найважнейшых бітваў Вялікага княства Літоўскага пад кіраўніцтвам М. Л. Глінскага з татарскай ардой і здабытая бліскучая перамога. У 1652 г. Клецк атрымаў Магдэбургскае права на самакіраванне і свой герб. У другой палове ХVII ст. у Клецку значна павялічылася доля габрэйскага насельніцтва, былі ўзведзены сінагогі. Войскі шведскага караля Карла XII у 1706 г. моцна разбурылі Клецк, перашкодзіўшы далейшаму развіццю.

Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай Клецк увайшоў у склад Расійскай імперыі і стаў мястэчкам у Слуцкім павеце Мінскай губерні, а ў 1917 г. тут была ўсталяваная савецкая ўлада. У красавіку 1919 г. горад акупавалі палякі. Згодна з умовамі Рыжскага мірнага дагавора 1921 г. горад увайшоў у склад Польшчы, а 17 верасня 1939 г. быў вызвалены Чырвонай Арміяй і стаў часткай БССР. Ужо на наступны год Клецк стаў раённым цэнтрам Баранавіцкай вобласці.
На працягу 3 гадоў з 1941 па 1944 г. Клецк быў акупаваны гітлераўскімі войскамі, амаль уся габрэйская абшчына была знішчана. Да 1945 г. значная частка гаспадаркі і аб'ектаў культуры ў горадзе былі адноўлены. У студзеня 1963 г. Клецкі раён быў скасаваны і далучаны да Нясвіжскага, а ў жніўні 1966 г. ізноў адноўлены.

Клецк з'яўляецца адным з самых старажытных гарадоў Беларусі і мог бы быць важным турыстычным цэнтрам, але з-за шматлікіх ваенных падзей многія сведкі яго доўгай гісторыі былі згублены. Адна з такіх падзей - Клецкая бітва, якой прысвечаны памятны знак на месцы бітвы Вялікага княства Літоўскага з крымскімі татарамі ў 1506 г.
Сярод ваенных аб'ектаў погляд вандроўцаў прыцягваюць старыя казармы войска Польскага - нямногае, што ацалела ад архітэктуры ў стылі мадэрн 30-х гг. ХХ ст. Тут былі пабудаваныя як баракі для радавых салдат, так і капітальныя пабудовы - штаб для афіцэраў, зброевая пакой, стайня на 200 коней, склады і іншыя гаспадарчыя пабудовы. На сённяшні дзень з усіх казарменных памяшканняў захавалася толькі два, якія пасля Другой сусветнай вайны выкарыстоўваюцца як жылыя дамы.
У 1909 годзе для кавалерыйскага палка з чырвонай цэглы быў пабудаваны знакаміты Клецкі шпіталь, які складаўся з трох аднапавярховых карпусоў. Гэты аб'ект архітэктуры сумяшчае ў сабе рысы мадэрна і неаготыкі, яго фасад упрыгожаны невялікімі дэкаратыўнымі вежамі, а франтоны фасада маюць шматступеннае завяршэнне. Усе тры корпуса дайшлі да нашых дзён, у 1995 г. была праведзена іх рэстаўрацыя.

Несумненна, Клецк варты наведвання, бо знакаміты род Радзівілаў, якому ём належыў, укладваў немалыя сродкі на развіццё інфраструктуры, будаўніцтва сацыяльных і рэлігійных аб'ектаў. Важнейшыя з іх - Свята-Васкрасенская царква, якая першапачаткова была пабудавана і асвечана ў канцы ХVII ст. як касцёл у гонар Благавешчання Дзевы Марыі. Неўзабаве побач быў пабудаваны дамініканскі манастыр. Некаторы час пасля паўстання К.Каліноўскага дамініканцаў перавялі ў Нясвіж і храм, які не выкарыстоўваўся па прызначэнні, пачаў разбурацца. У 1854 г. тут была праведзена рэканструкцыя і ў касцёл была перанесена Васкрасенская царква.
З рэлігійных аб'ектаў у Клецку можна наведаць Траецкі касцёл, будаўніцтва якога пачалося ў 2000-ых гг. замест старога Траецкага фарнага касцёла XVI ст., ад якога да нас дайшоў толькі фрагмент заходняй сцяны.
У 1875 г. у горадзе была пабудавана Свята-Пакроўская царква ў рэтраспектыўна-рускім стылі. Аднак, першыя згадкі пра храм на гэтым месцы ставяцца да 1626 г., тады гэта была Царква Ушэсця Гасподняга, якая ў 1774 г. была ператворана ў пяціглавы храм, дзе захоўваўся цудатворны абраз Божай Маці.

У Клецку знаходзіцца «Музей гісторыі Клетчыны», у фондзе якога налічваецца каля 9,5 тыс. прадметаў - багатая калекцыя археалогіі, сярэднявечная зброя і кераміка, дакументы, амуніцыя і фота ваеннага часу, нумізматыка, прадметы побыту і этнаграфіі, адна з экспазіцый прысвечана выбітным выхадцам Клетчыны.
Для вандроўнікаў Клецк можа прапанаваць стандартны набор аб'ектаў інфраструктуры - гасцініца, рэстаран, некалькі кафэ, у горадзе уладкаваны парк культуры, зона адпачынку з добраўпарадкаванай набярэжнай.