Крэва

Крэва - аграгарадок ў Смаргонскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, размешчаны на рацэ Краўлянка ў 22 кіламетрах на поўдзень ад Смаргоні і ў 100 кіламетрах на паўночны захад ад Мінска. У 20 км ад населенага пункта знаходзіцца чыгуначная станцыя Смаргонь.

Першая пісьмовая згадка пра паселішча Крэва ставіцца да XIII стагоддзя. З тых часоў назва паселішча неаднаразова фіксуецца ў розных летапісах, дакументах і картах. У другой палове XIII стагоддзя годзе Крэва было далучана да Вялікага княства Літоўскага, а ў XIV стагоддзі стала сталіцай Крэўскага княства на чале з Альгердам, сынам Вялікага князя Літоўскага Гедыміна. Тут быў пабудаваны каменны замак, у сценах якога ў 1385 годзе была падпісана Крэўская унія, якая аб'яднала Вялікае Княства Літоўскае і Польшчу.
У 1559 годзе Крэву было нададзена магдэбургскае права.
У Першую сусветную вайну каля аграгарадка праходзіла лінія фронту. 21 ліпеня 1917 года ў ходзе артылерыйскай атакі на нямецкія пазіцыі войскі Расійскай імперыі дашчэнту разбурылі сцены замка. У 1998 годзе з мэтай садзейнічання захаванню і адраджэнню Крэўскага замка утварыўся міжнародны фонд «Крэва».

Асноўнай славутасцю аграгарадка Крэва з'яўляюцца руіны старажытнага замка, які быў пабудаваны тут у XIII ст. Ўзрост Крэўскага замка робіць яго значнай гісторыка-культурнай каштоўнасцю і выбітнай славутасцю Беларусі. У сценах замка ў XIV ст. адбываліся найважнейшыя гістарычныя падзеі. Так, у 1382 годзе, у падзямелле замка на загад вялікага князя Ягайлы быў задушаны яго дзядзька Кейстут - прэтэндэнт на велікакняжацкі трон. Менавіта тут, у Крэўскім замку ў 1385 годзе была падпісана Крэўская унія, пагадненне аб саюзе паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Польшчай, якое шмат у чым абумовіла будучыню і гістарычны лёс гэтых краін і ўсёй усходняй Еўропы ў цэлым. У далейшым замак станавіўся арэнай баявых дзеянняў у многіх канфліктах, шмат разоў ён быў пашкоджаны і зноў адноўлены, шмат разоў мяняў гаспадароў. Але да канца XVIII - пачатку XIX ст. замак у вёсцы Крэва канчаткова страціў сваё стратэгічнае значэнне, быў закінуты і пачаў разбурацца.
Акрамя замка ў аграгарадку ёсць яшчэ дзве славутасці: гэта царква Святога Аляксандра Неўскага, пабудаваная ў 1854 годзе, і касцёл Праабражэння Гасподняга, пабудаваны тут зусім нядаўна, у 1997 годзе.