Станькава

Станькава - вёска ў Дзяржынскім раёне Мінскай вобласці Рэспублікі Беларусь. Адміністрацыйны цэнтр Станькаўскага сельсавета.

Вядома з канца XV стагоддзя, належала Дарагастайскім, потым Радзівілам.
У 1545 годзе - маёнтак Станькава, уласнасць Валадковіча, у Мінскам павеце Мінскам ваяводстве ВКЛ.
У 1567 годзе - дваранская ўласнасць.
У 1588 годзе - мястэчка, 30 двароў, былі касцёл, царква, рынак, млын. Было 3 вуліцы: Койданаўская, Мінская, Негарэльская.
Пасля Другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расійскай імперыі.
З 1799 года належала Чапскім. У 1800 годзе было 36 двароў, 152 жыхары, драўляная панская дом, драўляная ўніяцкая царква Пятра і Паўла, капліца святога Мікалая Цудадзея, карчма, вадзяны млын, уласнасць Д. Радзівіла.
З 1802 года - мястэчка, у Мінскам павеце Мінскай губерні.
З 1815 года дзеяў спіртзавод (у 1825 — 12 працоўных).
У 1858 годзе на сродкі абшарніка і сялян пабудавана каменная Мікалаеўская царква. У мястэчку - 15 рэвізійных душ.
У 1863 годзе адкрыты прыход і школа, у якой у 1892 годзе вучылася 53 хлопчыкі і 15 дзяўчынак.
У 1868 пачаў працаваць шпіталь.
У 1880 годзе адкрыта бальніца.
У 1860-е ўласнік маёнтка Чапскі стварыў тут музей, пляцам 130 кв.м., якія мелі 8 аддзяленняў. У 1894 годзе частка музея была перавезена ў Кракаў, дзе стала грунтам музея і бібліятэкі Чапскіх (зараз у складзе нацыянальнага музея).
У маёнтку Станькава пад канец XIX стагоддзя разводзілі чыстакроўныя пароды буйнай рагатай жывёлы са Швецыі. У 1883 годзе Чапскі на выставе ў Мінску атрымаў па гэтай нагодзе залаты медаль.
На працягу другой паловы XIX пабудаваны палац, розныя павільёны, жылыя і гаспадарчыя пабудовы, якія стварылі палацава-паркавы ансамбль.
У 1876 годзе мастак Напалеон Орда зрабіў замалёўку маёнтка Станькава.
У другой палове XIX - пачатку XX стагоддзя было цэнтрам воласці ў складзе Мінскага павета Мінскай губерні.
У 1886 годзе было 42 двары, 390 жыхароў, валасное кіраванне, царкоўна-прыходская школа, бальніца, вытворчасць спірту, народная вучэльня, млын.
У 1897 годзе - сяло, 87 двароў, 538 жыхароў, валасное кіраванне, школа, царква, збожжанарыхтоўчы склад, крама, карчма; у аднайменным маёнтку - 5 двароў, 128 жыхароў, вытворчасць спірту, вадзяны млын, касцёл, 27 вяскоўцаў апроч земляробства займаліся бандарным промыслам.
У 1899 граф Чапскі ўзбуйняе бровар, пачаў працаваць паравы рухавік.
У 1903 годзе каля Станькава пачалі здабываць торф, пачала працаваць пільня.
Падчас Першай сусветнай вайны з лета 1915 Станькава знаходзілася ў прыфрантавой зоне. У маёнтку пэўны час месцаваўся штаб 4-га рускага войска Заходняга фронту.
У кастрычніку 1917 жыхары Станькава і блізкіх вёсак пачалі секчы лес ва ўгоддзях абшарніка Чапскага. У 1917 годзе было 114 двароў, 549 жыхароў. У лістападзе 1917 года ўсталявалася Савецкая ўлада.
У 1919 годзе тут дзеяў валасны ваенкамат.
У 1920-е ў былым палацава-паркавым комплексе была створана дзіцячая дом.
У 1930-е ў палацава-паркавым комплексе праводзілася здымка мастацкага фільма «Дуброўскі» па Пушкіну. Падчас калектывізацыі быў створаны калгас. У 1932 годзе пачаў працаваць польскі педагагічны тэхнікум.
У ВАВ з 27.6.1941 па 06.07.1944 акупавана. Падчас ВАВ у вёсцы дзеяла група Дзяржынскага антыфашысцкага падполля. На фронце загінулі і згінулі без весткі 56 жыхароў. У 1960 было 617 чалавек, у мястэчку — 801 жыхар. Вёска — цэнтр калгаса ім. Леніна.
У 1980-я гады ў наваколлі Станькава грунтавалася 189-я ракетная брыгада, на ўзбраенні якой знаходзіліся ракеты «Ака» (ОТР-23), утылізаваныя па ўмовах Дамовы аб ліквідацыю ракет сярэдняй і меншай далёкасці.
У 1998 да вёскі быў далучаны жылы фонд вайсковага гарадка Дзяржынск-2 (1965 жыхароў).

Хата Марата Казея. На хаце ўсталявана таблічка: «У гэтай хаце нарадзіўся і жыў герой Савецкага Саюза, юны партызан Марат Казей».
Магіла Марата Казея;
Сядзібна-паркавы комплекс Чапскіх;
Бібліятэка «Скарбніца»;
Храм-пахавальня Гутэн-Чапскіх;
Царква св. Мікалая (1858 год пабудовы, рэканструявана напачатку XXI стагоддзя);
У вёсцы ёсць шмат пабудоў XIX — пачатку XX стагоддзя;
Каля вёскі таксама знаходзіцца вайскова-гістарычны комплекс «Мінскі ўмацраён», у экспазіцыі якога знаходзяцца танкі і іншая вайсковая тэхніка, перададзеная ў 2009 годзе музеем ВАВ у Мінску;
Цэнтр экалагічнага турызму.