Браслаў

Браслаў - адміністрацыйны цэнтр Браслаўскага раёна Віцебскай вобласці. Горад размешчаны на паўночным беразе аднаго з самых вялікіх азёр Беларусі Дрывяты, у самым цэнтры Нацыянальнага парка «Браслаўскія азёры». Адлегласць да г. Віцебска складае 220 км, да г. Мінска - 240 км, да мяжы з Латвіяй - 17 км. Браслаў злучаны аўтамабільнымі дарогамі з Друей, Міёрамі, Шаркаўшчынай, Відзамі і латвійскім Даўгаўпілсам.

Датай заснавання Браслава лічыцца 1065 г., пра гэта сведчаць запісы ў двух гістарычных летапісных крыніцах - «Хроніцы Быхаўца» і хроніцы М.Стрыйкоўскага. Назву горада па адной версіі звязваюць з імем яго заснавальніка - полацкага князя Брачыслава Ізяславіча, унука Рагнеды. Па іншай версіі назва горада паходзіць ад латышскага «brasla», што ў перакладзе азначае «брод».

Аднак, Браслаў больш старажытны горад: ужо ў IX ст. на гэтым месцы існавала паселішча латгалаў і крывічоў, якое пасля стала цэнтрам горада. У XIV ст. Браслаў увайшоў у склад Вялікага княства Літоўскага і належаў вялікаму князю Гедыміну, а пасля яго сыну Яўнуту. З XV ст. горад стаў цэнтрам Браслаўскага павета Віленскага ваяводства. Магдэбургскае права Браслаў атрымаў ад вялікага князя Аляксандра 8 кастрычніка 1500 г., а пазней права на самакіраванне было замацавана прывілеем 1514 г. На працягу XVII-XVIII стст. Браслаў часта падвяргаўся шматлікім ваенным нашэсцям, з прычыны чаго горад некалькі разоў быў цалкам разбураны. Па гравюрах, якія паказваюць горад і якія адносяцца да пачатку XVII, можна зрабіць выснову, што Браслаў ўяўляў сабой магутнае ўмацаванне ў выглядзе замка, які размяшчаўся на вяршыні гары. Руіны гэтага замка праіснавалі да канца XVIII ст.

Нягледзячы на тое, што Магдэбургскае права горад атрымаў яшчэ ў пачатку XVI стагоддзя, Браслаў доўгі час не меў уласнага герба. Герб быў падараваны гораду 2 чэрвеня 1792 г. апошнім каралём Рэчы Паспалітай Станіславам Аўгустам Панятоўскім. Герб Браслава ўяўляе сабой вока, якое знаходзіцца ў цэнтры трохвугольнік, акружанага сонечнымі прамянямі. Дадзены малюнак з'яўляецца сімвалам чароўнай сілы або жа Тройцы. Вока сімвалізуе сталае назіранне Бога за жыццём і дзеяннямі людзей, трохвугольнік азначае трыадзінства Бога-Айца, Бога-Сына і Духа Святога. Сонца ў шматлікіх народаў яшчэ са старажытных часоў з'яўляецца сімвалам жыцця і агню, якое валодае ачышчальнай сілай.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 г. Браслаў увайшоў у склад Расійскай імперыі. Падчас вайны 1812 года горад быў заняты французскімі войскамі. У пачатку ХХ стагоддзя колькасць насельніцтва складала каля 1500 чалавек. У горадзе функцыянаваў броварны завод, размяшчаліся сельскае вучылішча і лякарня. Савецкая ўлада ў Браславе была ўстаноўлена ў 1917 г. Але ўжо ў 1918 г. горад занялі спачатку германскія, а пасля - польскія войскі. Па выніках Рыжскага мірнага дагавору 1921 г. Браслаў увайшоў у склад Польшчы, дзе знаходзіўся да 1939 г. З верасня 1939 года горад увайшоў у склад БССР, а ў 1940 г. стаў цэнтрам раёна. Браслаў быў акупаваны фашысцкімі захопнікамі ў самым пачатку Вялікай Айчыннай вайны - 27 чэрвеня 1941 г. Адразу ж пасля таго, як горад быў захоплены нямецкай арміяй было створана яўрэйскае гета, якое было ліквідавана 3 чэрвеня 1942 г. За год у гета было знішчана каля 2000 чалавек. Падчас вайны ў горадзе дзейнічала камуністычнае падполле. Ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў Браслаў быў вызвалены войскамі 1-га Прыбалтыйскага фронту 6 ліпеня 1944 г. у ходзе Шаўляйскага аперацыі.

Найбольш актыўнае развіццё горада пачалося пасля Другой сусветнай вайны. Сёння ў Браславе функцыянуе некалькі прамысловых прадпрыемстваў, устаноў культуры і адукацыі.

Браслаў, які знаходзіцца ў цэнтры Нацыянальнага парка «Браслаўскія азёры», акружаны шматлікімі маляўнічымі вадаёмамі, заўсёды прыцягваў шматлікіх турыстаў. Штогод Браслаўскі край наведваюць тысячы людзей, якіх прыцягвае прыгажосць практычна некранутай прыроды, багатыя рыбай азёры і гістарычныя славутасці. На тэрыторыі Нацыянальнага парка «Браслаўскія азёры» жыве каля 45 відаў млекакормячых, больш за 200 відаў птушак, 12 відаў земнаводных, 5 відаў паўзуноў. Тыповыя лясныя насельнікі: лось, дзік, казуля, заяц-бяляк і русак, воўк, ліса, янотападобны сабака, выдра, норка. З рэдкіх відаў, якія занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі, адзначана пражываньне рысі, бурага мядзведзя, барсука.

Непаўторную прыгажосць прыроды нацыянальнага парку дапаўняюць помнікі гісторыі, народнай архітэктуры і дойлідства: старажытныя гарадзішчы і замчышча, шматлікія храмы, сядзібы і элементы дэкору будынкаў, курганныя магільнікі і культавыя пабудовы. У Браслаўскім раёне шырока прадстаўлены помнікі археалогіі, сярод якіх гарадзішчы і курганныя магільнікі ў Браславе, а таксама паблізу вёсак Ахрэмаўцы, Вусце, Далёкія, Дрысвяты, Жвірбля, Опса, якія адносяцца да перыяду ад VII стагоддзя да н.э. і да ранняга Сярэднявечча.

Найбольш вядомая славутасць Браслава - Замкавая гара, якая ўяўляе сабой старажытнае гарадзішча, размешчанае ў самым сэрцы горада, на перашыйку паміж азёрамі Дрывяты і Новята. Дадзенае гарадзішча з'яўляецца адным з самых вялікіх у Беларусі. У Сярэднявеччы на гары размяшчаўся магутны абарончы замак, які, на жаль, да нашых дзён не захаваўся. З Замкавай гары адкрываюцца непаўторныя віды на возера Дрывяты і Новяты, а таксама на касцёл Нараджэння Панны Марыі і Успенскую царкву.

Браслаўскі касцёл Нараджэння Панны Марыі, узведзены ў канцы XIX ст. у неараманскім стылі. У храме захоўваецца асабліва шаноўваемы мясцовымі жыхарамі абраз Багародзіцы, які паводле падання ацалел ў страшным пажары 1832 года, які адбыўся ў манастыры базыльянаў на востраве возера Неспіш. Акрамя касцёла, старажытныя абразы XVIII-XIX стагоддзяў захоўваюцца ў праваслаўнай Успенскай царквы - помніку архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю (1897 г.).

Новай, але не менш цікавай славутасцю Браслава з'яўляецца Дарога выканання жаданняў, размешчаная ў прыбярэжнай паласе возера Дрывяты. Дарога ўяўляе сабой адноўлены ўчастак старой брукаванкі канца XIX - пачатку XX стст. Некалі гэтая дарога адкрывала ўезд у Браслаў.

Акрамя шматлікіх гістарычных славутасцяў ў горадзе працуе два музея. Гісторыка-краязнаўчы музей знаёміць наведвальнікаў з багатай і цікавай гісторыяй Браслаўскага краю. У экспазіцыі музея прадстаўлены археалагічныя знаходкі XI-XII стст., а таксама прадметы сялянскага побыту, вырабы ткацтва, пляцення, разьбы па дрэве і г.д.
Экспазіцыя Музея традыцыйнай культуры распавядае аб традыцыйных хатніх рамёствах, якімі займаліся нашы продкі: пляценнем, разьбой па дрэве, ткацтвам, ганчарствам. Падчас экскурсіі па музею наведвальнікі могуць ўбачыць дэманстрацыю ткацтва на кроснах.

З нядаўніх часоў у Браслаў едуць не толькі за спакойным адпачынкам на азёрах, але і для таго, каб пачуць любімых артыстаў і атрымаць асалоду ад якаснай музыкі ў рамках ўжо штогадовага фестывалю Viva Braslav. На працягу цэлага ўікэнда на беразе возера Дрывяты выступаюць папулярныя беларускія і замежныя выканаўцы, працуюць фуд-корт і палаткавы лагер. Непаўторная атмасфера, якая пануе на самым вялікім open-air краіны, з году ў год прыцягвае ў Браслаў людзей з усіх куткоў Беларусі.